Herkesin merakla sabırsızlıkla beklediği normale dönüş süreci başladı. Tedbirleri elden bırakmayalım. Maske ve sosyal mesafe kuralına uyalım. Hayat devam ediyor, bir taraftan da ekonomik sorumlulukların karşılanması gerekiyor.

Bilim Kurulu ve mülki idarenin aldığı tedbirlere dikkat edelim. Tedbirlere harfiyen uymak gerekir. Gevşemeyelim, bazı sosyal alanlarda yeniden  sıcak noktalar olabilir. Panik yapmadan müdahale edilmelidir. Bireysel bağışıklık ve direnci, toplumsal moral ve motivasyon yüksek tutmaya özen gösterilmelidir.

Koronavirüsün sadece bir virüs olmadığı, pandemi olarak küresel bir deney olduğunu da unutmayalım. Hiç bir şey eskisi gibi olmayacak. Bireysel ve toplumsal alışkanlıklar değişecek. Maske ve sosyal mesafe kuralı devam edecek. Yeni bir dünya kuruluyor diyoruz. Biz'de geçmişteki olumsuzluklara ve küçük hesaplara takılıp kalmayalım.

Geleceği öngören ve buna göre hazırlık yapan kazanır. Biraz geriye gidelim. Global bir yazılım programı olan Uber yılların taksiciliğini bitirme noktasına getirmişti. Bu sürecin işareti aslında Uber ile verilmişti ama kimse bunu anlayamadı.

Makinelerle insanların rekabeti yeni bir boyut kazandı. Makineli üretime geçince işçiler makineleri kırmaya başlamışlardı. Uber'de aynısı oldu. Taksiciler Uber'i yasaklatmak için girişimde bulundular. Bunu da kısa süreli olarak başardılar ama sorunu kalıcı olarak çözemediler.

Yeni dönemle ilgili güzel bir örnek; 2010 yılında İstanbul’da Sidar Şahin tarafından kurulan Peak Games, 1.8 milyar dolara dünyanın en büyük oyun firmalarından ABD merkezli Zynga’ya satıldı. Zynga 900 milyon dolar nakit, 900 milyon dolar hisse verecek. Peak, bu satış işlemi ile Türkiye’nin ilk milyar dolarlık girişimi (unicorn) olmayı başardı.

Devir yazılım devri, SpaceX, Uber, Microsoft, Google, Yandex, Apple, Twitter, Telegram, Gmail, Yahoo, Mynet, İnstagram, Linkendin ve Facebook, Whatsapp gibi yazılım devri? Yapay zeka, 3-D Yazıcılar, 5 -G, Endüstri 4.0 Devri. 

Hindistan neden dünya da yazılım devi bakmak lazım. Hollanda neden tarımda bir numara. Almanya neden sanayide çok önde. Japonya teknolojide neden çok ilerde. Dünya da çok güzel örnekler lütfen biraz araştıralım. Yeni trendleri yakalamalıyız. "Getir" sunduğu hizmet ile bir an da zirve oldu.

Marka şehirlerimiz olmalı, o şehirler turizm, sanayi, tarım ya da teknoloji ile anılmalı. Rize'de mesela Çay diyoruz. Rize Dünya da çay alanında bir numara olmalıdır. Çay borsası uluslararası boyutlara çıkartılmalı. ÇAYKUR ve özel sektör çay şirketleri inovasyon yapmalıdır. Sektörel yeniliklere açık olmalıdır. Beyaz Çay üretimine ağırlık verilmelidir. Dünya pazarına açılmalıdır.

Ordu, sadece fındık da üretici değil, aynı zamanda fındığı işlemeli. Çikolata yapımında kullanmalı. Borsası kurulmalı. Biraz inovasyon yapalım. Mesela, Kakao yetişmiyorsa ham olarak ülkeye alınıp işlenmeli. Tropikal sebze ve meyveler yetiştirilmeli.

Nasıl'ki ABD'de silikon vadisi varsa Hollanda da Wageningen Üniversitesi var. Gıda vadisini kurdular, sadece gıda tarım üzerine çalışma yapıyorlar. Dünya'ya tarım ve teknoloji satıyorlar. Bu şekilde uzmanlaşma alanlarına yönelmeli ve ölçek ekonomileri oluşturmalıyız. Sağlık teknoloji çok önemli, buna bağlı olarak sağlık turizme geliştirilebilir.

Küreselleşme ile birlikte her alanda büyük bir rekabet yaşanıyor. Gidişatı öngöre bilmek çok önemli. Bilgi artıyor. Bilgiye ulaşma süresi kısalıyor. Teknolojinin hayatı etkileme hızı giderek artıyor. Teknoloji yoğun urünlerin ticaret hacmi hızla artıyor.

Yazılım, 3-D yazıcılar, robotlar, dijital dünya ve yapay zeka gerçeği görmek zorundayız. Silikon vadisi kurmalıyız. Teknoparklarımız verimli değil, girişimciler kira ve işçilik ücretlerini ödemekte zorlanıyor. Üniversitelerimiz üretime yönelik uzmanlaşmalıdır. Tıp üniversitesi, teknoloji üniversitesi, tarım üniversitesi, denizcilik üniversitesi, enerji üniversitesi gibi. Üniversite-İş dünyası işbirliği artırılmalıdır.

Rekabet çok büyük. Bu nedenle yerinde kalanlar, yerini koruyamazlar. Sürekli daha iyi olmak için gayret gösterilmeli. Çok okumalıyız. Çok araştırmalıyız. Bilgi üretmeliyiz. Bilgiyi üretime dönüştürüp ticarileştirmek zorundayız. Değişime yön veren kazanacak.

Türkiye bunu fırsata çevirebilir ve buradan güçlenerek çıkabiliriz. Bu durumun gereğini yapmak zorundayız. Yerel değerleri koruyarak global düşünmek ve doğru adım atmak zorundayız. Artık gemileri yakmalı ve ezberleri bozmalıyız.