İslam’a göre cidal etmek, yersiz yere boş tartışmalar içine girmek nefsin isteklerinden kaynaklanır ve zarardan başka bir şey kazandırmaz. Cidal ve boş tartışma içerisine girenler başkalarının sözlerine veya amellerine delilsiz ve mesnetsiz itiraz ederek tenkit bahanesi ile bir tavır esasına bürünürler ve haklı olduklarını zannederler. Eleştiri ve tenkit bahanesi ile karşı tarafa hakaret ederler ve kendilerinin ilmi veya ameli yönden üstün olduklarını ispat etme girişiminde bulunurlar.

Hz. Resulü Ekrem sallahu aleyhi ve alihi vesellem şöyle buyurmuştur; "Cidal etmekten (boş tartışmadan) uzak durunuz. Zira cidal, putperestlikten sonra Allah'ın bana yasak ettiği bir ameldir." Elbette cidal etmeyi ilmi müzakere ile karıştırmamak gerekir. Müzakere zamanında her iki taraftan hangisinin doğruluğu anlaşılırsa karşı taraf onu kabul eder. Ancak cidal yapıldığında her iki tarafta kendi düşüncesini kabullendirmek ve karşı tarafa tahmil etmek için uğraşır dururlar. Karşı tarafı düşüncesinden vazgeçirmek için tartışma içinde olurlar. Böylelikle onlara konuşmalarında inat, öfke ve kin hâkim olur. İmam Cafer Sadık aleyhisselam şöyle buyurmuştur; "Mümin sulh eden olur kavga eden olmaz." Başka bir sözünde şöyle buyurmuştur; "Cahillik üç şeydedir; Şiddetli tartışmada, tekebbürde ve Allah'a cahil olmada." Başka bir hadiste şöyle buyurmuştur; "Yedi kişi kendi amellerini hiç eder. Onlardan yedincisi mümin kardeşi ile daima tartışan ve cidal edendir."

Büyük alimler ve arifler şöyle buyurmuşlardır; Başkaları ile cidal etmekten ve boş tartışmaktan uzak durunuz. Zira cidal ve boş tartışma alimin cahillik anlarıdır. Bu öyle bir haldir ki bu halde şeytan onu günaha düşürmek istemektedir. Cidal insanın kalbini karartır ve paslandırır. Kin ve haset tohumlarını kalbe döker. Lokman Hekim oğluna şöyle buyurmuştur; "Oğlum alimle cidal etme, sana düşman olur." Cidal ve boş tartışmaları başlatanlar tehlikelere ve zararlara maruz kalırlar. Bu tehlikelerin ve zararların en küçük ve en az olanı insanın asabının gergin olması ve ıstırap çekmesidir. Böyle bir insan bazen namaz esnasında bile kalbinde karşı taraf ile cidalı devam ettirir.

İşte bunlardan dolayı boş tartışmaların sonu fesada çıkar. Hz. Resulü Ekrem sallahu aleyhi ve alihi vesellem şöyle buyurmuştur; "Kim haklı olduğu halde cidaldan vazgeçerse, cennette onun için bir ev bina edilir." Başka bir hadiste şöyle buyurmuştur; "Kim üç şeyle Allah'ın huzuruna giderse istediği kapıdan cennete girecektir; Güzel ahlak, aşikâr ve gizli halde Allah’tan korkmak ve haklı olduğu halde cidalı terk etmek."

Selam ve dua ile

Mehdi Aksu