Irkçılığa karşı mücadeleye adanmış bir ömür: Malcolm X

ABD tarihi kuruluşundan bu yana ırkçılık tartışmaları ve örnekleri ile dolu. Irkçılık olayları ise beraberinde bir çok ırkçılık savaşçısı idölleri getirdi. İşte onlardan en başta gelen isim; Malcolm X..

ABD’nin Minneapolis kentinde polis tarafından gözaltına alındığı sırada polis şiddetine maruz kalarak öldürülen George Floyd için düzenlenen protestolar 12 gündür devam ediyor. Alevlenen ırkçılık tartışmaları ABD’ye yabancı bir kavram değil. ABD tarihi kuruluşundan bu yana ırkçılık tartışmaları ve örnekleri ile dolu. Irkçılık olayları ise beraberinde bir çok ırkçılık savaşçısı idölleri getirdi. İşte onlardan en başta gelen isim; Malcolm X..

20’inci yüzyılın en etkin isimlerinden birisi olan Malcolm X’in ırkçılığa karşı mücadeleye adanmış ve zorluklarla dolu bir ömrü var.

Peki Malcolm X kimdir?

Malcolm X, 19 Mayıs 1925 tarihinde, ABD’nin orta eyaletlerinden olan Nebraska'da dünyaya geldi. Mütevazi “Little (Ufak) ailesinin 4.çocuğudur.

Ailenin reisi baba “Little” Afrikalıların ABD'de asla özgür olamayacağını savunan ve ülkelerine dönme ideali taşıyan bir rahipti.

Irkçılık olaylarına çocuk yaşlarda tanık oldu Malcolm X.. Ku Klux Klan örgütünün hedefinde olan Baba Little’ın evi ateşe verildi.

Küçük Malcolm babasınını bu olaydan 2 yıl sonra kaybedecek, olay resmi kayıtlara ‘tramvay kazası’ olarak geçse de babası faili meçhul bir cinayetin kurbanı olacaktır.

12 yaşına gelen Malcom Little, çok daha büyük travmalara şahit oldu. Annesi, akıl hastanesine yerleştirildi, Malcolm ve 6 kardeşi de farklı farklı ailelerin yanına verildi.

Malcolm’ün beyazlarla ilgili düşüncelerinin ilk tohumları bu yıllarda atıldı.

Malcolm, zeki ve oldukça başarılı bir öğrenciydi. Hayali avukat olmaktı.

Bir gün öğretmenine hayalini söyledi. Öğretmeninin verdiği cevap ise, ondaki beyaz düşmanlığını körükledi.

“Neden marangoz olmuyorsun? Siyahiler için daha gerçekçi bir hayal”

Malcolm X bu cümlenin kendisindeki tesirini yıllar sonra şöyle anlatacaktı:

"Beyaz dünyada yeteneği ne olursa olsun kariyer hedefleyen bir siyahi için yer olmadığını düşündüm"

14 yaşından 18 yaşına kadar Boston’da üvey ablasının yanında kaldı.

Askerlik yaşı geldiğinde, amacın ne diye soruldu. "Siyahi askerleri organize etmek, silah çalmak ve biraz kraker öldürmek" için güneye gönderilmek istediğini söylüyor. Bu cevap üzerine, "askerlik için zihinsel yetersizlik" hükmü aldı ve askere gitmekten muaf oldu.

Gönderildiği ıslahevinden çıktığında, garson ve ayakkabı boyacılığı ile işe başladı. Sonra siyahiler için ‘itibar’ anlamına gelen gece hayatıyla tanıştı.

Ve Harlem yılları başladı. Kirli bir hayatın içinde buldu kendini. Hakikatten, sorgulamadan, düşünmekten uzak… İçini kaplayan ‘beyaz nefreti’ ile boğuşup durdu. Her türlü kirli işe bulaştı. Bir gün, hırsızlık yaparken suçüstü yakalandı. 8 yıl hüküm giydi.

Ve hapishane yılları başladı. Bu yıllar ise Malcolm X’in hayatının dönüm noktası olacak, burada İslamiyet ile tanışacak ve Müslüman olacaktı.

İki ayrı cezaevinde kaldı, önce Charlestown, sonra Concord cezaevi. Zenci milliyetçiliğini savunan Elijah Muhammed’le ilk tanışması bu yıllarda tanıştı. Beyazlara duyduğu derin öfke, Elijah’ın görüşmelerini benimsemesini kolaylaştırdı. 1948’in sonlarında nakledildiği Norfolk Hapishanesi’nde arkadaşları aracılığıyla Elijah Muhammed’le de mektuplaştı.

7 Ağustos 1952'de hapisten çıktı. Çıkar çıkmaz Eliyah’ın örgütü ‘Nation of İslam’a katıldı.

Gerçek bir aydınlanış değildi, ama içinde bulunduğu gafletten bir nebze kurtulduğunu hissediyordu. ‘Little’ olan soy ismini ‘X’ olarak değiştirdi. Bu, ‘dava’nın isimsiz bir savunucusu olmasını simgeliyordu.

Dikkatleri üstünde toplaması zor olmadı. Malcolm X, enerjik, teşkilatçı, hareketli, sağlam bir hatipti.

Ancak yine de, Elijah Muhammed’in önüne geçmemek için her konuşmasına onun ismiyle başladı.

Malcolm'ün katıldığı Naiton of Islam'a göre, beyazlar ‘şeytan’dı. Onlardan kurtulmak gerekiyordu.

Ocak 1958'de yine aynı örgüte mensup Betty ile evlendi. 6 kızı oldu. Kızlarından dördü, Malcolm hayattayken dünyaya geldi. İkiz olan diğer kızları ise, onun vefatından sonra...

Beyaz ve batılılara duyduğu öfke sebebiyle şu isimleri verdi: Atilla, Kubilay, İlyas, Melek ve Melike.

Malcolm ile Elijah arasındaki sıcak ilişki sonraki yıllarda giderek bozulmaya başladı. Malcolm’un yükselen grafiği Elijah Muhammed’i korkuturken Malcolm, Elijah Muhammed’in özel hayatını sorgulamaya girişti. İki eski sekreterinin, çocuklarının babası olduğu iddiasıyla Elijah aleyhine nafaka davası açması onu Malcolm’un gözünden iyice düşürdü. Elijah’nın Kennedy suikastı üzerine (Kasım 1963) Malcolm’a doksan gün süreyle konuşma yasağı koyması gerginliği arttırdı.

Mart 1964’te Elijah Muhammed ve Nation of Islam hareketinden ayrılan Malcolm artık yerinin Elijah’nın yanı değil zenci yerleşimler olduğuna karar verdi. Bu dönemde İslâm anlayışı değişmeye başladı, beyaz adamın şeytan olduğu görüşünden vazgeçti. Müslüman ülkelerin diplomatlarıyla görüşerek İslâmiyet hakkında bilgiler aldı. Malcolm hayatının bu döneminde el-Hâc Mâlik eş-Şahbâz adını kullanmaya başladı. Güney Asya’dan Amerika’ya gelen müslümanların Farsça’da “doğan” anlamına gelen, mecazen “yiğit, yüksek görüşlü ve himmet sahibi” anlamına geliyordu.

Mücadele ile geçen bir ömür şehadetle son bulacaktır.

Malcolm X’in içindeki derin şüpheler, onu Nation of İslam'dan uzaklaştırdı.

Nisan 1964'te kutlu bir yolculuğa niyet etti. Önce Mısır'a, ardından kutsal topraklara gitti. Gittiği her yerde, 2 CIA ajanı peşindeydi. Malcolm X, gerçek dönüm noktasını yaşadı. Malcolm X'in içindeki 'beyaz nefreti’ yerini hakiki Müslümanlığa bıraktı.

Beyazlar da onunla birlikte ibadet ediyor, aynı Allah'a inanıyordu. Ona selam veriyor, onunla kucaklaşıyorlardı. Malcolm, bu duruma o kadar şaşırmıştı ki, eşine gönderdiği mektupta, hayretini şöyle dile getirdi:

“Betty, Bu sözlerime belki şaşıracaksın. Ama gözleri mavi, saçları sarı, tenleri bembeyaz olan Müslüman kardeşlerimle aynı bardaktan su içtim, aynı kaptan yemek yedim. Biz, hepimiz kardeşiz. Rengimiz ya da ırkımız ne olursa olsun, hepimiz insanız ve Aynı Allah’a inanıyoruz”

Dönüş vakti geldi. Malcolm X, Mekke'den arınmış, rahatlamış ve hakikatin nuruyla aydınlanmış bir halde, Malik El-Şahbaz olarak döndü.

Döner dönmez yaptığı o meşhur basın açıklamasında örgütten ayrıldığını ilan etti:

Bugün ben kendi adıma konuşuyorum. Önceden, Elijah Muhammed’in öğretilerini anlatıyordum, onun adına konuşuyordum. Ama şimdi, kendi düşüncelerimi, kendi analizlerimi anlatıyorum.

Malcolm ve ailesi için zor günler başladı. Çocukluğunda olduğu gibi, evleri yakıldı. Tehditlerin ardı arkası kesilmedi. Ölümle kendisinin burun buruna olduğunu hissediyordu. Hem CIA, hem Elijah'ın örgütü telefonlarını dinliyor, peşinden ayrılmıyordu.

Ve tarih: 21 Şubat 1965.

New York'ta kürsüde.

Selam verdi, konuşmaya başladı.

Bir anda salon karıştı. Malcolm'ü hedef alan silahtan çıkan kurşun sesleri, semaya kadar yükseldi. Karısı ve kızlarının gözleri önünde vurularak hayata gözlerini yumdu.