Yeni kıdem tazminatında neler var?

Bakan Albayrak’ın açıkladığı yeni kıdem tazminatı sistemi çalışanlar tarafından neleri kapsadığını ve nasıl işleyeceğini merak etmeye başladı.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, ‘Yeni Ekonomi Porgramı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019’ programında kıdem tazminatı ve Bireysel Emeklilik Sisteminin yıl sonuna kadar yeniden yapılandırılacağını açıklamıştı.

Albayrak, açıklamasında tamamlayıcı emeklilik sistemini hızla hayata geçireceklerini belirterek, “Vatandaşlarımızın kazançlarına göre azdan az, çoktan çok belirleneceği zorunlu bir bireysel emeklilik sistemini yani tamamlayıcı emeklilik sistemini yeniden ele alacağız. Bu sistemle birlikte kıdem tazminatı reformunu da hayata geçireceğiz. İş verenden yapılacak kesintiler BES ile entegre kıdem tazminatı fonunda toplanacak” ifadelerini kullanmıştı.

PEKİ BİREYSEL EMEKLİLİKTE NELER DEĞİŞECEK?

Peki bu açıklamalara göre, BES’te neler değişecek, kıdem tazminatı BES ile nasıl entegre edilecek? Berat Albayrak’ın açıklaması sonrası herkesin merak ettiği konular. Öncelikle, bundan sonra hayatımızda ‘tamamlayıcı emeklilik’ adı altında yeni bir sistem olacağını bildirelim.

Aslında tamamlayıcı emekliliğe, 2017’de çalışanların Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) girişine imkan sağlayan otomatik katılım uygulaması ile başlanmıştı. Buna göre uygulanan üç çeşit emeklilik sistemi var. Biri, sosyal güvenlik şemsiye altında devletin sunduğu; SSK, Emekli Sandığı gibi emeklilik sistemi. Bir diğeri, tamamen gönüllük esasına dayanan, kişilerin kendi emeklilikleri için özel olarak yaptırdıkları bireysel emeklilik sistemi yani kısacası BES. Yani çalışanın maaşından kesilen, işverenin de katıldığı, devletin de desteklediği emeklilik sistemi.

İSTENDİĞİ ZAMAN SİTEMİNDEN ÇIKAMAYACAK

Peki, yeni sisteme göre bundan sonra ne olacak?

- Otomatik BES, artık tamamlayıcı emeklilik haline gelecek ve 45 yaş altı tüm çalışanlar 2020 yılından itibaren bu sisteme zorunlu olarak girecek, çıkamayacak.

- Bugüne kadar çalışanın maaşından yüzde 3 kesiliyordu, yeni sistemde işveren de katkı yapacak. Devlet katkısı da devam edecek. Çalışandan ve işverenden kesilen, devletin de katkı yaptığı bir emeklilik sistemi olacak. Henüz işveren kesinti tutarı belli değil. İşverenlerin yükünü artırmayacak bir formül bulanacak ki, muhtemelen işsizlik fonu kesintisi azaltılabilir.

- Çalışandan maaşına göre emeklilik kesintisi yapılacak. Asgari ücretliden tamamlayıcı emeklilik için daha az kesinti yapılırken, maaşı yüksek olandan yüksek oranda kesinti olacak.

- Tüm kesintiler çalışanın hesabında birikecek ve emeklilik şirketleri bu birikimleri yönetecek.

- İsteyen istediği zaman tamamlayıcı emeklilik sisteminden çıkamayacak. Kademeli çıkış hakkı tanınabilir, bu kademelerin ne olacağı sonradan netleşecek ama çalışan, emekliliği geldiğinde sistemden çıkabilecek. Çıkarken de işveren kesintisi ve devlet katkısı birikiminin tamamını hak edecek.

- Emeklilik yaşı da henüz net değil. Her ne kadar BES’te emeklilik yaşı 56 olsa da tamamlayıcı emeklilikte yaş sınırı değişebilir, artabilir de.

KIDEM FONU VE BES NASIL ÇALIŞACAK?

Gelelim, kıdem tazminatının BES ya da yeni adıyla tamamlayıcı emeklilik ile nasıl işleyeceğine. Yeni sistemde kıdem fonu nasıl olacak?

- Kıdem tazminatında fonlu bir sisteme geçilecek ve bu da tamamlayıcı emeklilik ile entegre edilip, bir bütün olacak. Çalışanın kıdem tazminatı fonunun ayrı, tamamlayıcı emeklilik hesabının ayrı hesaplarda mı takip edileceği, tek bir hesapta mı toplanacağı henüz net değil.

- Yeni işe girenler ve belirli çalışma süresi olanlar hem tamamlayıcı emekliliğe hem de kıdem tazminatı fonlu sisteme zorunlu olarak dahil edilecek. Belirli yaşın üzerinde olanlar ya da emekliliğine az süre kalanlar her iki sisteme de girmeyecek. Yaş ve kıdem konusu önümüzdeki dönemlerde belirlenecek. Çalışan ile işveren anlaşırsa geriye dönük hakların korunması için kıdemler fona aktarılabilecek.

- Tamamlayıcı emeklilik için işverenden yapılan kesinti ile emeklilik için işverenin çalışanın maaşından yapacağı kesinti her ay çalışanın hesabına yatırılacak. Kıdem ise işveren tarafından muhtemelen her yılın sonunda yine çalışanın fon hesabına yatırılacak.

- Devletin de kıdem tazminatına katkısı olacak ancak hem tamamlayıcı emeklilik hem de kıdem fonuna yapacağı katkı tutarının nasıl ve ne oranda olacağı sonradan belirlenecek.

- Tüm fonların garantörü devlet olacak, yatırım alanlarını devlet belirleyecek.

- Çalışan hem emekliliğindeki hem de kıdemindeki birikimini istediği zaman alamayacak. Belirli istisnalar tanınabilir ama kıdem ve emeklilik birikimini asıl emeklilik zamanı geldiğinde alabilecek; hem de nemasıyla birlikte.

- Çalışanlar kıdeminin yatıp yatmadığını, ne kadar birikimi olduğunu, bu birikiminin getirisini kendi hesabında takip edecek.