Son çıkan yasalara göre emekli olma şartı nedir? Nasıl erken emekli olunur?

Son çıkan yasalara göre emeklilik ve erken emekli olabilme konularında birçok bilinmeyen var. Kimler ne zaman emekli olabiliyor? Erken emeklilik hakkı tanınanlar kimler? Erkek ve kadın için emeklilik yaşı kaç? Bu konular sıkça kafa karışıklığına sebep olan sorular.

Emekli olma yaşının belirlenmesi için sigortalıların işe ilk giriş yaptıkları tarihler değerlendirilmektedir.

2008 yılından sonra sigorta başlangıcı yapan çalışanlar, emekli olmak için 65 yaşını beklemek zorundadır.

Kişilerin malullük ve çocuk durumlarına göre, 61 yaşından sonda emekli olma hakları oluşabilir. 2000 yılından daha önce sigorta başlangıcı yapan kişilerin emeklilik yaşı, 2000 yılı sonrasında işe başlayan kişilerden daha erkendir.

Emekli olma şartları şu şekilde sıralanabilir:

4A yani SSK sigorta koluna bağlı olarak çalışan işçilerin emeklilik hakkı kazanmaları için, en az 7200 gün / 20 yıl boyunca pim ödemesi yapmaları gerekir.

4B (BAĞ-KUR) v 4C (Emekli Sandığı) sigorta koluna bağlı olan çalışanların, emeklilik hakkı elde edebilmek için en az 9000 gün yani 25 yıl prim ödemesi yapması gerekir.

Emeklilik için belirlenen prim gün ödemelerinin topluca ödenmesine izin verilmez. Sadece 65 yaşına yaklaşan kişiler ve doğum borçlanması hakkı bulunan çalışanlar, kalan prim ödemelerini topluca yapabilirler.

Emekli olmak için gerekli prim gün ödemesi tamamlansa da kişilerin yaş süresini beklemesi gerekir. Emeklilik yaşı doldurulmadığı sürece, emeklilik hakkı devreye girmeyecektir.

Emeklilik yaşının belirlenmesi için etkili olan koşullar aşağıda detaylıca açıklanmıştır:

Emekli olma yaşının hesaplanması esnasında, kişilerin işe başlama tarihleri ve cinsiyetlerine göre değişiklikler görülmektedir.

İşe başlama tarihi 2000 yılından sonra olan çalışanlar için 65 yaşından sonra emeklilik hakkı elde etme kanunu düzenlenmiştir.

Çalışanların 65 yaş kanununa denk gelmesi durumunda, sigortalı olarak kalmaları gereken sürelerde de değişiklik görülmektedir.

Kadın çalışanların çocuklarının her biri için doğum borçlanması oluşturulmaktadır. Doğum borçlanması bulunan kadın çalışanlar, belirtilen süreden daha erken yaşta emeklilik hakkı elde edebilirler.

Kimler 60 Yaşından Sonra Emekli Olacaktır?

4A / SSK Erkek Çalışanlar: 01.01.2006 tarihinden sonra işe başlayan SSK çalışanlarının, emeklilik hakkı elde edebilmek için en az 61 yaşında olmaları gerekir. Çalışanların ödemesi gereken prim borcu, 7200 gün olarak belirlenmiştir. Kişiler 65 yaşını tamamladıkları zaman, emekliliğe ayrılmak zorundadır.

4B / SSK Kadın Çalışanlar: SSK’lı olarak işe başlaması 01.01.2020 tarihinden sonra olan kadın çalışanlar, en erken 61 yaşında emeklilik hakkı elde etmektedir. Emeklilik hakkı kazanmak için 7200 gün prim ödemesi yapılır. Kadın çalışanların hayattaki çocuklarının her biri için 7200 günlük primden indirim yapılmaktadır.

4B ve 4C Erkek Çalışanlar: 01.01.2011 tarihinden sonra sigorta girişi yapan erkek çalışanların emeklilik yaşları, en az 61 olacak şekilde hesaplanmıştır. Kişiler, 65 yaşını tamamladıkları zaman emekliliğe ayrılmak zorundadır.

4B ve 4C Kadın Çalışanlar: 01.01.2015 tarihinde işe başlayan kadın çalışanlar, 61 yaşından önce emeklilik hakkı elde edemezler. 4B ve 4C sigorta kolundan emekli olabilmek için 9000 günlük prim ödemesi yapılmalıdır.

NASIL ERKEN EMEKLİ OLUNUR?

Mevcut iş yasaları ve son düzenlemeler vatandaşın daha erken emekli olabilmesi için büyük fırsatlar sunuyor. Bunlar arasında en önemlisi birçok mesleğe tanınan yıpranma payı hakkı. Yıpranma hakkı ile yıllar kazanmak mümkün. Yine kadınlar için 3 çocuğa kadar borçlanma yapmak mümkün. Borçlanmaları ödeyerek yıllar kazanılabilir. Erkekler için askere gitmeden önce başlayan sigorta primi hayati önem taşıyor. Bu sayede yıllarca erken emekli olunabiliyor.

YIPRANMA PAYI NEDİR?

Yıpranma payı ile çalışma koşulları ağır olan mesleklerden daha çabuk emekli olunması amaçlanıyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda "fiili hizmet zammı" olarak geçen yıpranma payı ile çalışma koşullarının ağır olması sebebiyle diğer mesleklere nazaran daha fazla efor sarf edilen ve diğer mesleklerden daha fazla yıpranmaya maruz kalınan işlerde daha çabuk emekli olunması amaçlanıyor.

Örneğin yıpranma payı hakkına sahip olan mesleklerde çalışana çalıştıkları her yıl için ilave 90 gün fiili hizmet zammı veriliyorsa, 12 ay çalışan bir personel, 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Buna göre, normalde her yıl emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki mesleklerde her yıl 360 güne ilave olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün sayısı ilave ediliyor. Yani, normal bir işte çalışanın emekliliğinde yılda 360 gün dikkate alınırken, fiili hizmet zammı kapsamındaki işlerde 420 ile 540 gün arasında prim ödeme günü dikkate alınıyor.

YIPRANMA PAYI NASIL HESAPLANIYOR?

Örneğin yıpranma payı hakkına sahip olan mesleklerde çalışana çalıştıkları her yıl için ilave 90 gün fiili hizmet zammı veriliyorsa, 12 ay çalışan bir personel, 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Buna göre, normalde her yıl emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki mesleklerde her yıl 360 güne ilave olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün sayısı ilave ediliyor. Yani, normal bir işte çalışanın emekliliğinde yılda 360 gün dikkate alınırken, fiili hizmet zammı kapsamındaki işlerde 420 ile 540 gün arasında prim ödeme günü dikkate alınıyor.

YIPRANMA PAYI KİMLERİ KAPSIYOR?

Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 - 90 gün

Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün

Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün

Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün

Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün

Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün

Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün

Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün

Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün

Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün

Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün

Su altında çalışanlar 60 gün

Türk Silâhlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün

Emniyet ve MİT mensupları 90 gün

İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün

Basın Kartı Yönetmeliği'ne göre çalışan gazeteciler 90 gün

TRT'de Basın Kartı Yönetmeliği'ne göre çalışanlar 90 gün

Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar 90 gün fiili hizmet zammı alıyor.

DOĞUM BORÇLANMASI BAŞVURUSU NEREDEN YAPILIR?

İlk defa 5510 sayılı Kanuna göre hizmet akdiyle çalışanlar ve kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmaya başlayan sigortalılar, 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılar ile mülga 506 sayılı Kanun, 1479 sayılı Kanun ve 2926 sayılı Kanununa tabi olan sigortalılar ve hak sahipleri, sigortalının en son çalışmasının/hizmetinin geçtiği sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvurarak,

Kamu görevlileri (eski kamu görevlileri sigortalıları veya hak sahipleri "SGK Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Daire Başkanlığı Mithatpaşa Caddesi No:7 Sıhhıye/ANKARA" adresine borçlanma talep dilekçesiyle başvuruda bulunarak doğum borçlanması yapabileceklerdir.

Doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalının işvereninden belge istenilmeksizin Kurum hizmet kayıtlarından tespiti yapılarak işlem sonuçlandırılacaktır.

KİMLER DOĞUM BORÇLANMASI YAPABİLİR?

Doğumdan önce,

- Hizmet akdine tabi çalışması bulunan kadın sigortalılar (2925 sayılı Kanun, mülga 506 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanun- 4/1-a ),

- Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma kapsamında sigortalı sayılan kadın sigortalılar (Mülga 1479 sayılı Kanun, Mülga 2926 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanun- 4/b),

- Kamu görevlisi kapsamında sigortalı sayılan kadın sigortalılar (Mülga 5434 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanun- 4/c) ile bunların hak sahipleri,talepte bulunabilirler.

DOĞUM BORÇLANMASI ŞARTLARI NELER?

Sigortalı kadının doğum nedeniyle çalışamadığı iki yıllık süreyi borçlanabilmesi için;

- Hizmet akdi kapsamında çalışanlar için (2925 sayılı Kanun, mülga 506 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanun- 4/a) sigortalılıklarının tescil edilmiş ve adına prim bildirilmiş/tahakkuk etmiş olması,

- Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma kapsamında olan sigortalılar için (Mülga 1479 sayılı Kanun, Mülga 2926 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanun- 4/b) prim ödenip ödenmediğine bakılmaksızın sigortalılıklarının tescil edilmiş/tahakkuk etmiş olması,

-Kamu görevlisi kapsamında sigortalı sayılanlar için sigortalılar (Mülga 5434 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanun- 4/c) sigortalılıklarının tescil edilmiş olması,

- Kadın sigortalının doğumdan önce çalışmaya başlayarak sigortalılık şartını yerine
getirmesi,

- Doğumdan sonra adına prim ödenmemesi,

- Borçlanacağı sürede çocuğunun yaşaması,
gerekmektedir.

DOĞUM BORÇLANMA SÜRELERİ

- Sigortalı kadının doğumdan sonraki sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise on haftalık süreleri, doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süre dahil toplam istirahat süresi ile birlikte toplam iki yıllık süre borçlanılabilir.

- Kadın sigortalılar doğum nedeniyle çalışamadıkları en fazla üç defa olmak üzere ikişer yıllık sürelerini (toplamda en fazla 6 yıla tekabül etmektedir.) borçlanabilir.

- Doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalıların doğum yaptığı tarihten sonra adına primi ödenmiş süreler borçlanma hesabında dikkate alınmaz. Prim ödenmiş süreler iki yıllık süreden düşülerek kalan süre borçlandırılacaktır.

- Doğum borçlanması yapılacak sürede çocuğun vefat etmesi halinde vefat tarihine kadar olan süreler borçlanılabilir.

- İlk doğumunu yaptıktan sonra iki yıl dolmadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalı, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği iki yıllık sürenin toplamı kadar geçen süreyi borçlanılabilir.

KİMLER ASKERLİK BORÇLANMASI YAPABİLİR?

Askerlik borçlanması için er, erbaş ya da yedek subay olarak geçirdikleri süreleri askerlik şubeleri ya da Kuvvet Komutanlıkları üzerinden belgelendiren vatandaşlar, bu şekilde askerde geçirdiği günleri fiili hizmet süresine aktarabiliyor. Askerlik borçlanması sayesinde emeklilik süreci de bir nebze de olsa geriye alınabiliyor.

Erkekler, er ve erbaş olarak ya da yedek subay okulunda geçen sürelerini emeklilik için borçlanabiliyorlar.

- Askerlik borçlanması en fazla askerlik süresi kadar yapılabiliyor.

- Askerlik borçlanması, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını artırır. Örneğin, emeklilik için gerekli yaş ve prim ödeme gün sayısını yerine getiren erkek çalışanların, çalıştığı süre emekliliğine yetmiyorsa, askerlik borçlanması yaparak bu süreyi tamamlayabilir.

- Emekli olmasına bir yıl kalan bir çalışan, bu süreyi çalışarak geçirmek yerine askerlik süresini borçlanabilir.

- Askerlik borçlanması çalışmaya başlamadan öncesi için de yapılabilir. Şöyle ki; ilk sigortalı girişi 2000 yılında olan biri, askerliğini 1999 yılında yapmışsa, askerliğini borçlanması halinde, emeklilik yaşını da erkene çekebilir. Eğer bir yıllık borçlanma yapılırsa, emeklilik yaşını da bir yaş önceye çeker ve 60 yaşında emekli olunacaksa 59 yaşında emekli olmaya hak kazanır. Askerlik öncesi sigortalı olanlar ise bu haktan yararlanamıyor.

- Askerlik borçlanması asgari ücrete göre belirleniyor ve her yıl asgari ücretteki değişikliğe göre borçlanma miktarı da artıyor. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32'si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32'sinin 7,5 katıdır.

- Askerlik borçlanmasından yararlanabilmek için kişinin askerde olduğu süre içinde işvereni tarafından sosyal güvenlik kurumuna prim ödenmemesi gerekir. Eğer askerlik süresi içinde prim ödenmişse, ödenen bu primler sosyal güvenlik kurumu tarafından iptal edilir.

Askerlik borçlanması başvurusu için Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) askerlik terhis belgesi ile başvurulması gerekmektedir.

Öncelikle mükelleflerin, askerlik borçlanması formunu askerlik şubesi aracılığıyla doldurması gerekiyor.

Formda, hangi tarihler arasında askerlik yapıldığı ve askerlikten sayılmayan günlerle ilgili bilgeler yer almalıdır.

Askerlik sürelerini belirleyen bu formlar askerlik şubesi tarafından onaylanır.

Onaylanan belgeler ise çalışanların en son çalıştıkları işyerinin bağlı bulunduğu SGK müdürlüklerine sunulur.

siyasetcafe.com