TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN REİSİCUMHURLARI...
Türkiye’nin çok yakın geleceğini ilgilendiren ve gündemini meşgul eden en önemli konu, cumhurbaşkanı seçimleri olacak gibi görünüyor.
10 Ağustos 2014 Pazar günü birinci turu yapılacak cumhurbaşkanı seçimleri, şimdiden bütün iletişim organlarında ele alınıyor. Hatta, arkasıyarın dizileri gibi sürekli yayımlar, programlar gerçekleştiriliyor.
Arapça, “halk, ahali” anlamına gelen “cumhur” kelimesine, Türkçe “başkan” kelimesi eklenerek oluşturulan “cumhurbaşkanı”na yakın tarihimize kadar (1970-80) “reisicumhur” denmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne bugüne kadar on bir cumhurbaşkanı seçilmiştir. Yani, 10 Ağustos’ta on ikinci cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gideceğiz. Ha, bu arada şimdiye kadar cumhurbaşkanlarını TBMM seçmiştir.
Bu defa, bir ilk gerçekleşecek, cumhurbaşkanını, cumhur yani halk seçecek.
Birinci turda, cumhurbaşkanı olabilmek için seçime katılanların yarısından fazlasının oyunu almak yeterli olacak.
Adaylar, eğer birinci turda (10 Ağustos), yeterli oyu alamazsa en çok oy alan iki aday, iki hafta sonra(24 Ağustos) yapılacak ikinci tura katılacak ve en çok oy alan aday beş yıllığına cumhurbaşkanı olacak.
Bu seçime kadar cumhurbaşkanları, bir defaya mahsus olmak üzere yedi yıllığına cumhurbaşkanı seçiliyordu. Artık, beşer yıllığına, iki defa cumhurbaşkanı olunabilinecek.
Kısaca bilgi vermeye çalıştığım cumhurbaşkanı seçimleri, bugüne kadar hep sıkıntılı olmuş. Türkiye, ekonomik, siyasî ve demokratik sıkıntılar yaşayarak cumhurbaşkanını seçebilmiştir. Görülmemiş olaylar, zorluklar yaşanmıştır. Yani, hep sancılı seçimler olmuştur.
Bakalım, bundan sonra nasıl olacak?
Bugüne kadar cumhurbaşkanı olanları, sırasıyla ve çok kısa olarak tanıtmak istiyorum. Olur ya, belki gençlere birşeyler anlatmak istersiniz. Bunlar, o zaman işinize yarayabilir.
Diyeceksiniz ki gençler kendi okusun. Maalesef, gençler okumuyor. Okuyor gibi yapıyorsa da magazin haberlerini okuyor.
O yüzden, anne ve babalar okusun ve evlatlarına anlatsın diye yazıyorum.
Birinci cumhurbaşkanımız Mustafa Kemal ATATÜRK, 29 Ekim 1923’te, TBMM tarafından cumhurbaşkanı olarak seçildi. O zaman görev süresi dört yıl olduğu için 1927, 1931 ve 1935’te toplam, dört defa cumhurbaşkanı seçildi. 10 Kasım 1938’deki vefatına kadar da cumhurbaşkanlığı görevini sürdürdü.
İkinci cumhurbaşkanımız İsmet İNÖNÜ, 11 Kasım 1938’de, seçime katılan 348 milletvekilinin hepsinin oyunu alarak cumhurbaşkanı seçildi. 22 Mayıs 1950’ye kadar, on iki yıl cumhurbaşkanlığı görevini sürdürdü. 1950 seçimleriyle birlikte görevinden ayrıldı. Siyasî hayatına devam etti.
Üçüncü cumhurbakanımız Celal BAYAR, kurucuları arasında olduğu Demokrat Parti’nin 1950 seçimlerini kazanması üzerine, 22 Mayıs 1950’de, TBMM tarafından cumhurbaşkanı olarak seçildi. On yıl boyunca bu görevi yürüttü. 27 Mayıs 1960’da yapılan askerî müdahaleyle tutuklanıp cumhurbaşkanlığından uzaklaştırıldı.
Dördüncü cumhurbaşkanımız Cemal GÜRSEL, 27 Mayıs 1960 askerî müdahalesiyle devlet, hükûmet başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri Başkomutanlığı ve Millî Savunma Bakanlığı görevlerini üstlendi. 10 Ekim 1961’de yapılan seçimlerle oluşan yeni meclis tarafından cumhurbaşkanı seçildi. Beş yıl bu görevi yürüttükten sonra rahatsızlandı. Rahatsızlığı, görevini yapmaya engel olduğu için 28 Mart 1966’da, TBMM tarafından cumhurbaşkanlığı görevine son verildi. 14 Eylül 1966’da da vefat etti.
Beşinci cumhurbaşkanımız Cevdet SUNAY, Cemal GÜRSEL’in rahatsızlığı nedeniyle görevinden ayrılmasından dolayı 28 Mart 1966’da, TBMM tarafından cumhurbaşkanı seçildi. Yedi yıllık görev süresinden sonra, 28 Mart 1973’te, cumhurbaşkanlığından ayrıldı.
Altıncı cumhurbaşkanımız Fahri KORUTÜRK, 6 Nisan 1973’te, TBMM tarafından cumhurbakanı seçildi. Yedi yıllık görev süresi sonunda, 6 Nisan 1980’de cumhurbaşkanlığından ayrıldı.
Araya girip kısa bir bilgi vermek istiyorum. Benim de hatırladığım bu dönemde, yeni cumhurbaşkanı seçilememişti. TBMM, yüzlerce kez oylama yapmış ve yedinci cumhurbaşkanını seçememişti. Sonucunda da 12 Eylül 1980 askerî müdahalesi gelmişti.
Yedinci cumhurbaşkanımız Kenan EVREN, 12 Eylül 1980’de yapılan askerî müdahale ile Devlet Başkanlığı görevini üstlendi. 7 Kasım 1982’de halk oyu ile kabul edilen Anayasa ile, 9 Kasım 1982’de cumhurbaşkanı oldu. Yedi yıllık görev süresi sonunda, 9 Kasım 1989’da cumhurbaşkanlığından ayrıldı.
Hâlen sağ olup yaptığı askerî müdahale yüzünden yargılanmış, bütün ünvanları alınıp ömür boyu hapse mahkum edilmiştir.
Sekizinci cumhurbaşkanımız Turgut ÖZAL; 31 Ekim 1989’da, TBMM tarafından cumhurbaşkanı seçildi. 9 Kasım 1989’da görevine başladı. Farklı kişiliğiyle bu görevi yürütürken 17 Nisan 1993 Cumartesi günü geçirdiği ani bir rahatsızlık yüzünden vefat etti.
Dokuzuncu cumhurbaşkanı Süleyman DEMİREL, 16 Mayıs 1993’te, TBMM tarafından cumhurbaşkanı seçildi. 16 Mayıs 2000’de, görev süresi sonunda, cumhurbaşkanlığından ayrıldı.
Onuncu cumhurbaşkanımız Ahmet Necdet Sezer, 5 Mayıs 2000’de, TBMM tarafından cumhurbaşkanı seçildi. 16 Mayıs 2000’de görevine başladı. Yedi yıllık görev süresini biraz geçirip 28 Ağustos 2007’de cumhurbaşkanlığından ayrıldı.
On birinci cumhurbaşkanımız Abdullah GÜL, 24 Nisan 2007’de cumhurbaşkanı adayı oldu. Fakat, yapılan ayakoyunlarıyla seçim süreci yarım kaldı. Erken seçimler sonunda oluşan yeni meclis, 28 Ağustos 2007’de, GÜL’ü cumhurbaşkanı seçti. 28 Ağustos 2014’e kadar da bu görevini yürütecektir.
İşte, cumhurbaşkanlarımızı, sırasıyla tanıttım.
On ikinci cumhurbaşkanı seçimleri, inşallah sıkıntısız ve demokratik bir ortamda gerçekleşir ve yüce Türk milleti, kendine lâyık bir cumhurbaşkanını seçer.
Allah’a emanet olun...