Mary Tofts (25), İngiltere’nin Surrey köyünde başlayan ve ülkeye dalga dalga yayılan büyük sansasyona yol açtı. İddiasına göre hamileydi. Sürecin sonunda insan yavrusu değil tavşan doğurdu. Dünyaya getirdiğini iddia ettiği mahlûk oldukça besili, gayet gelişmiş ve yaşını tamamlamış büyüklükteydi. Tıp tarihinde büyük ilgi uyandıran olay, bütün ülkede duyuldu. Dönemin Kralı I. George’un ilgisine mazhar oldu. Hükümdar, hadisenin araştırılmasını, ‘mucize’nin şahitleriyle de görüşülüp kayda geçirilmesini emretti.
‘Tavşan(lar) doğuran kadın’ tanımlamasıyla İngiltere’nin acayiplikler tarihine geçen Mary Tofts, Surrey adlı küçük köyde doğdu, yaşadı. Kumaşçı kalfası Joshua Tofts ile evlendi. Hizmetçilik yaparak, tarlada çalışarak ailesine katkı sundu. Çift, 1720’de dünya evine girdi. Mary, ünlendiği 1726’ya kadar 3 evlat doğurdu. Çocuklarına Mary, Anne ve James adlarını verdi. Hakkında tutulan tıbbi kayıtlara göre bir de düşük yaptı. 1726’nın Ağustos ayındaki son hamileliği çocuğunu yitirmesiyle sonlandı.
- Köy Doktoru Gördükleri Karşısında Şaşırdı… -
Ama bir ay geçmeden şaşırtıcı haber verdi: Yine gebeydi! Üstelik doğum yapmak üzereydi. Kayınvalidesi Ann Tofts’u acilen evine çağırdı. Yan komşusu Ann Gill’den de yardım istedi. Çevresindekilerin gayretleriyle doğumu gerçekleştirdi. Odada bulunanlar sürprizle karışılacaktı. Bebek beklenirken, tanımlaması hayli zor, kediye benzer varlık ortaya çıktı.
Sonunda canlının tavşan olduğu kararına/kanaatine varıldı. Tam da emin değildiler. Köy doktoru John Howard’ın çağrılması benimsendi. Bu noktada, kayıtlarda 2 farklı açıklama yer aldı. İlkine göre, doğumu bizzat Dr. John Howard yaptırdı. Hayretten dona kaldı. Genç kadın, operasyon neticesinde tavşan doğurdu. İri hayvan ölüydü. İkinci kayıtta ise, Dr. Howard doğum sonrası eve geldi. Gördüğü manzara karşısında ne yapacağını şaşırdı. Beti benzi attı. Korkudan kendini kaybedecekti. Önünde duran mahlûku inceledi. Gözlerine inanamadı. Ama realiteyi de kabul edecekti. Ölü tavşanla karşı karşıyaydı.
Mary Tofts doğum öncesi doktorların önünde
Doktor Howard, daha sonra bir dizi hayret yaşadı. Birkaç haftada bir Tofts Ailesi’nin evine gitti. Her seferinde tavşan doğurttu. Tam 9 doğum yaptırdı. 8 operasyonda da doğan tavşandı. Hepsi de iri, besili, uzun tüylü hayvanlardı. Ama sonuncusu hem ürpertici hem tiksindiriciydi. Tavşan kafası, kedi bacakları ve çok sayıda ölü yavru tavşan karşısındaydı.
- Dr. Howard, Olayı Londra’daki Yetkilileri İletti… -
John Howard, yaşadığı olağanüstü olayları meslektaşları ve tıp dünyası ile paylaşmayı düşündü. Büyük şehirlerde çalışan - özellikle de Londra’daki! -meslektaşlarına, tıp insanlarına şahitlik ettiği hadiseleri anlatan mektuplar yazdı. Hatta dönemin İngiltere Kralı I. George’un özel tabibi Nathanael St. Andre’ye bile ulaşmayı başardı. Galler Prensi’nin zatî sekreteri Samuel Molyneux'ü de bilgilendirdi.
Kral I. George (1660 - 1927) ilginç, meraklı ve serüven sever yapıdaydı. Köy doktoru John Howard’ın yazdıkları kendisine ulaştırılınca konunun araştırılmasını istedi. Tebaasından bir hanımın tavşan(lar) dünyaya getirmesi yeterince garip ve inanılmazdı. Hadise şahitlendirilmeli, kayıt altına alınmalıydı. Özel hekimi, anatomist Nathanael St. Andre ile kadın doğum uzmanı Sir Richard Manningham’ı görevlendirdi. Her iki yetenekli tıp insanı, Dr. John Howard’ı bulup konuyu enine boyuna öğrendi.
‘Mucize yaratan kadın’ Mary Tofts ile de bir araya geldiler. Rahminden çıkan ölü tavşanları ve parçaları dikkatle incelediler. Sonra da test edilmeleri ve başka ilgililerce/uzmanlarca görülmesi için Londra’ya gönderdiler.
Kral I. George’un özel doktoru St. Andre, olayı olabildiğince parlattı. Müthiş bir keşifle karşı karşıya bulunduğunu sandı. Tıp tarihine geçeceğine inandı. 40 sayfalık, ‘A Short Narrative of an Extraordinary Delivery of Rabbits’ - Tavşanların Olağanüstü Doğumunun Kısa Bir Öyküsü! - adlı risaleyi kaleme aldı.
Mary Tofts doğurduğunu iddia ettiği tavşanlar ve kendisini izleyenlerin önünde
- Bazı Tıp Otoriteleri Tavşan Doğumuna İnanmadı… -
Ama St. Andre’nin beklentisi gerçekleşmedi. Kitabı umduğu ilgiyi ve tartışmayı yaratmadı. Tıp dünyasının tanınmış kadın doğum hastalıkları uzmanı Dr. James Douglas, eseri dikkatle okudu, yazılanlara inan(a)madı. Anlatılan olaylar silsilesini ‘imkânsız, gayri mümkün’ diye yorumladı. Dile getirilenler, cari tıp mantığı ile izah edilemezdi.
‘Maternal impression’ denilen teoriye sığınılıyordu. Kuram, doğum bozukluklarını ve kusurlarını açıklardı. Mary’nin durumu da aynı gruba sokulmuştu. Hamile kadın, yaşadığı ağır şiddetli duygusal uyarı veya maruz kaldığı yoğun ürküntü sonucunda bebeğine bilmeden zarar verebilirdi. Gelişmesi, büyümesi etki altına girerdi. Hatta beklenmedik şekil ve tür değişiklikleri de görülebilirdi. ‘Ama Mary Tofts’un doğurduğu tavşanların varlığını teoriye uygun bulunamazdı.’
Bayan Tofts, ailesine ait tarlada çalışırdı. Sabahın ilk saatlerinden akşamın karanlığına kadar toprakla uğraşırdı. Evcil ve yabani hayvanlarla karşılaşırdı. Rivayetine göre bir gün, aniden önüne çıkan iri yabani tavşandan ürktü. Koşarak evine döndü. Korkunun etkisinden kurtulamadı: Rüyasında da hep aynı hayvanı görür oldu. Hatta sürekli tavşan eti yemeye girişti. Yakınlarının ifadesine göre, yoğun tavşan eti tüketerek intikam alacağını sandı. Rüyasında tavşan doğurur, sonra da düşü gerçekleşirdi.
Kral I. George, 4 Kasım’da, özel hukukçusu ve danışmanı Henry Davenant’ı da Bayan Tofts’un köyüne yolladı. Davenant’ın etüdü önemliydi. Ne(ler) olduğunu, sırları öğrenecekti. Doktor Howard ile görüştü. Gösterilen numunelere inceledi. Aktarılanlara inandı veya inanmış göründü.
Mary Tofts'u eleştiren bir resim
- Kral I. George, Olayı Her Yönüyle İnceletti… -
Kral, Bayan Tofts’un serüveninin ayrıntılarını öğrenince, merakı depreşti. Konunun daha dikkatli ve ayrıntılı incelenmesini emretti. 3. uzman doktoru, Alman asıllı Cyriacus Ahlers’i de gönderdi. Heyete yardım etmesini ve kendi görüşlerini yansıtan özel rapor yazmasını istedi.
Mary Tofts, her görüşmede doktorlara, çocuk düşürmesinden sonra yaşadığı değişimi tekrarladı. Canı sürekli tavşan eti isterdi. Rüyalarında da eteklerinin altından çıkan tavşan yavrularını görürdü. Hekimlerin yanında bulunduğu süreçte tam 18 doğum daha gerçekleştirdi. Bazıları yalnızca tavşan parçalarıydı.
Son uzman doktor da, rahimden çıkan tavşan parçalarını dikkatle inceledi. Çok önemli tespite ulaştı: Bayan Tofts’un günlük yaşamında hiç tüketmediği bazı maddeleri fark etti. Mahlûkatın iç organlarında mısır parçaları ve saman kırıklarına rastladı. Meslektaşlarını uyardı. Doğumları gerçekçi bulmadığını ileri sürdü. Hamile kadının yemediği maddelerin fetüste çıkması imkânsızdı. Doğum öncesinde yaratıkların canlı oldukları dâhi söylenebilirdi. Vücutlarında göbek bağı veya plasenta da yoktu.
Mary Tofts, Londra’ya götürülmeli ve psikologlarca da incelemeye alındı.
Dönemin İngiltere Kralı Birinci George
- Mary Tofts, Londra’ya Getirildi… -
Cyriacus Ahlers’in önerileri dikkate alındı ve uygulandı. Mary, her seansta aynı öyküyü tekrarladı. Tavşanlardan ürkerdi. Fakat her hamilelik döneminde canı hep tavşan eti istedi. Lezzetli eti bolca tüketti. Sonra da rüyaları gerçekleşirdi, hayvan(lar) doğurdu.
Heyete anatomistler ve beslenme uzmanları da dâhil edildi. Doğduğu iddia edilen tavşanlar tekraren incelendi, parçaları etüt edildi. Dikkat çeken, sürpriz başka sonuçlara ulaşıldı: Tavşanların akciğerleri hava doluydu. Bronşlar özenle kesilmiş ve su dolu kaplara konulmuştu. Dibe çökmeleri beklenirken, yüzdükleri görüldü. Ortaya çıkan sonuç: ‘Mahlûkat, daha önce canlıydı. Bulabildikleriyle beslenmişlerdi!’
Mary Tofts, beklemediği şöhrete kavuştu. Londra’da oturması için ev verildi. Her türlü masrafı karşılandı. Kendisiyle tanışmayı/görüşmeyi düşünenlere sınırlı şans tanındı. Ama herkesin ziyareti de mümkün değildi. Sohbet için ücret ödemeyi önerenler oldu. Ayrıca görevli tıp insanlarıyla daha uzun ve detaylı mülakatlar yapabilecekti. Günlük hayatı, beslenme şekli, vb. rutinleri kontrol edilebilecekti. Sözün özü: ‘Bayan Tofts, laboratuvar ortamında barındırılan kobaya benzer hayat sürdürmeye başladı!’
Mary Tofts'un rahminden doğum sonrası çıkanlar
- Doğan Tavşanların Kursaklarından Ot Ve Yeşillik Çıktı… -
Yeni ve konforlu yaşamı durumunu değiştirmedi. Bayan Tofts, süreç içinde doğum(lar) yapmayı sürdürdü. Çok sayıda tavşan peydahladı. Ve bir de domuz mesanesi üretti.
Bazı doktorlar, ortaya çıkan delillere değil, ‘mucize yaratan/yaratmayı sürdüren kadın’a inanmayı seçti. Kimileri de araştırmanın devamını/derinleştirilmesini destekledi. Çok geçmeden başka kanıtlara ulaşıldı. Doğan tavşanlar otopsiye alındı. ‘Kursaklarında saman, ot ve yeşillik bulundu!’
Bir hizmetçisine de suçüstü yapıldı. Genç gündelikçi, Mary Tofts’un yatak odasına canlı küçük tavşan(lar) sokarken yakalandı. Ve hemen konuştu. Yardımcının ikrarına karşın Bayan Tofts yine yalanlama yolunu seçti. Ama görevli doktorlar itiraz etti. Sir Richard Manningham, kendisine ameliyat uygulamayı ve rahmini - uterusunu! - incelemeyi önerdi. Böylece doğumların nasıl gerçekleştiği ortaya çıkabilecekti. Mary Tofts, aniden sancılandı ve doğum yapacağını söyledi. Ancak beklenen gerçekleşmedi. Rahmi aşırı kirli ve mikropluydu. Bazen şuurunu yitiriyor ve kontrolünü kaybediyordu.
Kendine geldiği bir gün beklenmedik itirafta bulundu: ‘Vajinasına ölü tavşanları yerleştirdiğini açıkladı. - Bazen hizmetçisinin ve annesinin de yardımını alırdı! - Doğum yapmış gibi gösterirdi. Zorlandığı durumlarda da hayvanın doktor tarafından alınmasına izin verirdi. Londra’ya geliş sebebi daha değişikti: Ününü çoğaltmayı ve Kral I. George’un ihsanlarına mazhar olmayı planlamıştı! İnsanları kandırmak, ilgilerini üzerinde toplamaktan hoşlanırdı.
Mary Tofts'un temsili resmi
- Mary Tofts’u Destekleyenler İtibar Kaybına Uğradı… -
Bayan Tofts’un sırrı, köyünde belli çevrede, özellikle de komşularınca bilinirdi. Bazı mahalleli, kocasını, Joshua Tofts’u evine tavşan götürdüğünü görürdü. Açıklama netti: ‘Karım, tavşan etini çok seviyor. Her gün yese bile bıkmıyor!’
Gerçeğin ortaya çıkması üzere, olayı kamuoyuna ve tıp çevrelerine duyuran Doktor John Howard inandırıcılığını yitirdi, zor durumda kaldı. Kitap yazarak, Mary Tofts’un hikâyesini tarihe mal eden St. Andre de itibar yitirdi. Bütün müşterilerini ve çevresini kaybetti. Daha önemlisi: Kral I. George ile dostluğu sona erdi.
Baron Thomas Onslow, Hükümdar I. George’un talimatı ile adli soruşturma başlattı. Olayın taraflarını ve şahitlerini sorguladı. Mary Tofts’un kocası Joshua’nın da dili çözüldü. Karısına sürekli canlı tavşanlar taşıdığını/getirdiğini kabul etti. Baldızı Margaret ise, rüşvet karşılığı Toft’un odasına tavşan soktuğunu ikrar etti.
Sonunda Baron Onslow, yeterli bilgi ve delile ulaştığına inandı. Sonuç raporunu ilgililere gönderdi. Satırlarına bakılırsa, İngiltere ayağa kalkmıştı. Bütün ülke, en yoksulundan en zenginine kadar merak girdabındaydı. Avama göre, ‘kadının - özellikle de annenin! - tavşan(lar) doğurması ‘mucize’ydi, hatta ‘ilahi keramet’ti. Hikmetli insana hak ettiği değer verilmeli, kilise delilleri inceledikten sonra ‘azize’ ilan etmeliydi.’
‘Olay bütün veçheleriyle anlatılmalı, halk mutlaka yeterince ve doğru şekilde bilgilendirilmeliydi.’
Mary Tofts'un doğurduğu tavşan bir yardımcısı tarafından götürülürken
- Tofts Ailesi’nin Tamamı Hapishaneyi Boyladı… -
Soruşturma neticesinde olayın ‘aldatmaca’ olduğu ayan beyan ortaya çıktı. Mary Tofts, eşi Joshua Tofts, kayınvalidesi ve Dr. Howard tutuklanıp cezaevine gönderildi. Dava için tekraren ifadeleri alındı. Olayın kahramanı Bayan Tofts, yine bilinenleri sıraladı. Tarlada ansızın karşılaştığı tavşanı ve yaşadığı derin korkuyu anlattı. Ani ürküntü sonucunda yaşadıklarını yineledi. Marifetlerini birer birer anlattı. Sahtekârlığı kabul etti. Amacı: ‘İnsanları şaşırtıp ilgilerini çekmek ve biraz da para kazanmaktı. Fakirlikten kurtulmayı hedeflemişti!'
Tofts Ailesi’nin hapishane faslı uzun sürmedi. Alman asıllı, İngilizce bilmeyen, çevresi ile Fransızca konuşarak anlaşan Kral I. George, olayın kahramanlarına af çıkardı. ‘Ama kilise çevrelerince ve entelektüellerce eleştirilmekten kurtulamadı. Fazla merhametli bulundu. Ülke insanlarının kandırılması, din ve toplumsal ahlak açısından büyük günahtı, vebaldi. Cezalar ağır ve caydırıcı olmalıydı. Madem affedilmişti, o halde halkın gözünden uzak durmalıydı. Topluma girmemeliydi. Kendini unutturmalı ve günahlarından ötürü nedamet getirmeliydi. Yanılttığı insanlar özür dilemeliydi.’
Mary Tofts, köyüne geri dönmesine rağmen unutulmadı. Bazı ünlü yöneticilerin, asillerin toplantılarına ‘şeref misafiri’ olarak davet edildi. Richmond Dükü’nün Godalming’daki malikânesinde verdiği yemekli toplantıların ‘kadrolu’ onur konuğuydu. Adı anons edilir ve davetlilere takdim edilirdi.
Mary Tofts'un garip doğumlarının toplum içinde yarattığı şaşkınlığı anlatan bir resim
Macerası, yeni kitaplara, araştırmalara konu edildi. ‘Gulliver’in Seyahatleri’ adlı eserlerin yazarı Jonathan Swift'in çalışmasına bile ilham verdi.
Mary Tofts, 1763’de, 60 yaşında son nefesini verdi. Ölümü, yayınlanan vefat ilanı, ülkenin devlet adamları, ünlü ilim ve fikir adamlarınkiler kadar ilgi gördü, gazetelerde yer buldu.
W. Richardson, 1810’un Haziran ayında, Londra’da, ‘Tracts on Mary Tofts (1701 - 1763) and The Rabbit Breeding Fraud’ - Mary Tofts (1701 - 1763) ve Tavşan Yetiştirme Sahtekârlığı Üzerine Yazılar!’ adlı kitabını yayınladı. Olayın bütün yönlerini anlattı. Mary Tofts’un resimlerini neşretti.
- Yazımızda kullandığımız siyah beyaz illüstrasyonlar W. Richardson’un kitabından alındı! -