Lübnan hükümetinin çok yaygın ve büyük ölçüdeki yolsuzlukları, yetersiz sosyal hizmetler, işsizlik, fakirlik ve ülkenin dış borcu gibi yönetimsel sorunlar Banka Krizi ile birleşti ve aylardır sadece başkent Beyrut'ta değil, tüm ülke genelinde halk tepkili ve kalabalık gösteriler yapıyor.
Lübnan Orta doğunun vazgeçilemez bir finans merkezi.
Beyrut için özellikle Orta doğunun Bankası, İsviçre'si diyebiliriz. Ülke genelinde yüzden fazla banka ile bankacılık sektörü Lübnan ekonomisinin
temel direklerinden biri. Ülke genelinde halk iki çeşit para kullanıyor. Lübnan lirası (aynı zamanda Lübnan Pound’u olarak da isimlendiriliyor) ve dolar.
Kira gibi yüksek rakamlarda ödemeler dolar üzerinden, günlük alışveriş ise Lübnan lirası üzerinden yapılıyor.
Halk tam dört haftadır bankalardan para çekemiyor. Sabah 9 da bankaya gelip, beklemek için sıra bileti alanlar ancak kapanışa doğru gişenin önüne ulaştıklarında adeta babasından harçlık isteyen bir çocuk gibi sızlanarak bankacıdan kendilerine belki en fazla bir hafta yetebilecek, ekmek-su gibi
alışverişleri için gereken kendi paralarından az bir miktarı çekebilmek için yalvarıyor, kendilerini çok aşağılanmış hissediyorlar.
Bankalar visa ve master gibi kart ödemelerini durdurdu. Banka paramatikleri artık çalışmıyor. İnternet üzeri bankacılık durduruldu. Yurt dışında olup, bankasından para kullanmak isteyen Lübnanlılar açıkta
kaldılar.
Paralarının ufak bir kısmını ele geçirebilmenin tek yolu banka gişeleri.
Bankalarda çalışanlar ve para çekmek isteyen halk arasında ülke genelinde her gün yüzlerce şiddetli tartışma ve kavga yaşanıyor.
Sendikalar çalışanlarını korumak için bankaların kapanmasında ısrar
ediyorlar.
İnternet ortamında dolaşan bir videoda Lübnan'ın en eski ve en prestijli bankalarından Audi Bank önünde bankacıların müşteriyi dövmesi izleniyor ve bu şiddetin ne derecelerde olduğunun göstergesi.
Halk tarafından yapılan büyük çaptaki gösteriler sırasında Lübnan Merkez bankası dikenli tellerle çevrilip, ordu tarafından korundu.
Lübnan genelinde yaşanan banka krizi, geçmişte dünyanın değişik ülkelerinde yaşanan banka krizlerinden daha değişik ve önemli bir kriz.
Böylesi dünyada ilk kez yaşanıyor diyebiliriz.
2001'de Arjantin'de bankalar aniden kapandı.Halk ne yapacağını şaşırdı ve bankaya hücum edemediler.
Keza Güney Kıbrıs olayında da bankalar halkın tüm birikimine el koyamadılar. Bazı yüklü hesaplar kayıp yaşadılar ama bu genele yayılmadı.
Bu yaşananlar Lübnan’daki rejimin çöküşünün ilanı. Nedeni de hükümetin her seviyesinde çalışanların, dini azınlık ayırımı yapmadan hepsinin çürümüşlüğü, yolsuzlukları.
20 yıllık iç savaş süresince bile bankalar çalıştı, halk parasını kullanabildi. Yönetici sınıf ülkeye senelerdir doğru dürüst bir elektrik şebekesi bile yapmadı bu kadar dönen paraya, milyonlarca vergiye rağmen.
Her gün elektrikler günde en az iki üç kere bazısı çok uzun süreli kesiliyor. Ülke çapında çöp tesisleri yapılsın diye geçtiğimiz yıllarda Avrupa Birliği fonundan 20 milyon euro aldılar.
Sokaklar çöp doluydu, bugün hala ortada tesis yok ve çöp sorunu çözümlenmedi. İç savaş zamanından bile Lübnan halkı bu kadar
kötü koşullarda yaşamıyorlardı.
Ülke fakir Afrika ülkeleri standartında yaşıyor ve feodal bir elit zümre
ülkenin tüm zenginliğini elinde tutuyor. Hariri ailesi ülkenin yönetiminde söz sahibi önemli bir aile.
Milyarder Refik Hariri uzun yıllar bir çok kabineye başbakanlık dahil yönetimin çeşitli kademelerinde görev yaptı.
İç savaş sonrası ülkenin yeniden inşaatında önemli rol oynadı. 2005 yılında bombalı saldırı sonucu öldürüldükten sonra politikaya atılan oğlu Başbakan Saad Hariri, geçtiğimiz aylarda bir çeşit sosyal medya bombası kabul edilecek bir skandala konu oldu. Genç bir bikini mankenine 16
milyon dolar armağan ettiği ortaya çıktı.
Üç devletin vatandaşlığını taşıyan, Brezilya, Fransa ve Lübnan vatandaşı, Renault-Nissan-Mitsubishi şirketi eski yöneticisi Carlos Ghosn, Japonya'dan maceralı kaçışının ardından düzenlediği basın toplantısı için geçtiğimiz hafta bütün dünyadan 200 gazeteci Beyrut'a geldiler.
Ne gariptir ki Lübnan'da yaşanan olaylarla ilgilenmediler, banka krizi dünya basınında gerektiği gibi yer bulamadı.
6 milyon nüfuslu ülkenin 1 milyonu geçtiğimiz hafta sonu ülke çapında gösteri yaptılar. Halk sokaklardaydı. 546 kişi yaralandı. Gösteriler durmuyor. Kendilerini bu çürümüş politikacı sınıftan kurtarmak istiyorlar.
Lübnan büyük bir değişimin eşiğinde.
Pierre Jovanovich’in TVLibertés video roportajindan derlendi, Fransızca’dan çevirildi
Bank Audi önünde yaşanan kavga
Ek kaynaklar yabancı dilde
Serap Balaman Morel
SİYASETCAFE.COM