İstihbarat , genel olarak beş adımdan oluşan bir süreç sonucu üretilir. Bunlar , sırasıyla planlama , toplama , işleme , çözümleme , ve üretim ile dağıtımdır.
Bu adımları tek, tek sırasıyla açıklayalım.
1) Planlama : Tüm istihbarat üretim çabalarının yöntemidir ve yasama , yürütme , servisin kendisi tarafından yapılan belirli bir talebi , ilgili veri ihtiyacının belirlenmesini , konuların öncelik sırasının belirlenmesi ve izlenmesi gereken devlet ve devlet dışı oyuncuların belirlenmesini içerir.
2) Toplama : Açık kaynaklar herkese açık bilginin toplanmasıyla ( medya ya da akademik yayınlar ) , insan kaynaklarıyla ( ajanlar , taraf değiştirenler , diplomatlar , karşı casusluk faaliyet raporları , sorgulama ve yabancı personelle yapılan konuşmalar ) , teknik yöntemlerle dinlemeyle ( radyo dalgaları , mikrodalga, radar vs. ) gibi iletişim, kriptoloji , fotoğraf ve bilgisayar ağlarına sızmayla gerçekleştirilir.
3) İşleme : Toplanmış bilginin şifre çözme ve çeviri gibi yöntemlerle çözümlemeye uygun bir hale getirilmesidir.
4) Çözümleme ve Üretme : Elde edilen bilgilerin son haline getirilmiş istihbarat ürünlerine dönüşmesidir. Bu ürünlerin işe yaraması için çözümlemeler yerinde , hızlı ve eksiksiz olmalıdır. Elde edilen sonuçlara nasıl ulaşıldığı , mümkünse kaynaklarıyla açıklanmalıdır.
Çözümlemeleri destekleyen başlıca unsurlar ve bu unsurların değişmesi halinde doğabilecek alternatif sonuçlar izah edilmelidir. Etkin istihbarat karanlıkta kalan noktaları da açıklığa kavuşturur.
5) Dağıtım : Son haline getirilmiş istihbarat ürününün seçilmiş ya da başka şekilde yenkinlendirilmiş karar ve siyaset üretim mekanizmalarına dağıtılmasıdır.
Yukarıda' da belirtiğimiz gibi istihbarat ihtiyacı ne ise ona göre değerlendirmeler yapılır. Bir çok haber programlarında görmüşsünüzdür. Alınan istihbaratla falanca mahalli yere operasyon yapıldı. Operasyonda ki zanlılar canlı olarak ele geçirildi gibi.
Ya da alınan istihbaratla falanca belirlenen bölgelere hava bombardımanı sağlandığı gibi. Aslında istihbarat kavramını bilinçli veya blinçsiz bir şekilde günlük hayatımızda kullanıyoruz.
Alışverişlerde keşif yapıyoruz bütçemize uygun ne alabiliriz diyoruz ,alacaklarımızı değerlendirip diğer mağazadaki fiyatlar ile karşılaştırıp çözüme varıyoruz. Bir nevi her insan istihbaratçıdır. Günlük yaşantısında hayatında. Millet olarak istihbarata hep başka gözle baktık. Uzak kaldık bu alandan halbuki istihbarat sosyal bir bilimdir. Dünyanın en eski mesleklerinden biridir.
Bir örnek verelim Nuh tufanında karadan ağaç dalı veya odun parçası getiren kuş bir nevi tufandan sonra Hz. Nuh a.s yaşam süreceği alanın ön görüsünü yapmıştır. Kuşun getirdiği ağaç dalından yola çıkarak çözüm üretmiştir.
Analitik düşünerek kuşun getirdiği dal parçasından yola çıkarak. Açık istihbarat değerlendirmesinde bulunmuştur.
İstihbarat alanı korkulacak bir alan değildir. Geçmişten günümüze Vatan,millet uğruna can veren cümle şehitlerimize rahmet olsun. Vatanın görünmez bekçileri.Bu milletin duaları sizler ile. Ayağınıza taş değmesin.