Türk edebiyatının ilk kadın romancısı Fatma Aliye’nin “Levâyih-i Hayat - Hayattan Sahneler” adlı eseri Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Türk Edebiyatı Klasikleri Dizisi’nde Senem Timuroğlu tarafından günümüz Türkçe’sine uyarlanarak raflarda yerini aldı.
Fatma Aliye’nin yazarı olduğu Hanımlara Mahsus Gazete’de tefrika edilip kitaplaşan mektup roman türündeki , “Levâyih-i Hayat - Hayattan Sahneler” adlı eseri Osmanlı kadınlarının gözünden aşk ve evlilik sorunsalına ışık tutuyor.
Fatma Aliye, romanında bir yandan farklı kadınlıkları ve erkeklikleri ele alarak evlilik kurumunu, aile içi şiddeti sorguluyor, diğer yandan da kadınların insanca yaşamalarının yolunun ekonomik özgürlük ve eğitimden geçtiğine vurgu yaparken aşk üzerine de felsefi bir tartışma yürütüyor.
Fatma Aliye (Topuz) kimdir? (1867-1945)
Fatma Aliye Topuz, Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olarak tanınır. Zafer Hanım'ın 1877 yılında yayımladığı Aşk-ı Vatan adlı bir roman mevcutsa da yazarın tek romanı olduğu için Zafer Hanım değil, beş roman yayımlayan Fatma Aliye Hanım ilk kadın romancı unvanını almıştı.
1889’da “Bir Kadın” imzasıyla çevirdiği, George Ohnet’den Meram romanıyla edebiyat dünyasına ilk adımını attı. 1891’de yayımlanan ikinci yapıtı Hayal ve Hakikat’i Ahmet Mithat’la yazdı. Çok geçmeden sırasıyla Muhadarat, Refet, Levayih-i Hayat, Udi ve Enin romanları kendi adıyla yayımlandı.
Romanlarındaki başkarakterlerin hepsi mücadeleci ve güçlü kadınlardır
Yapıtları yurt dışında ilgi gördü. Udi romanı 1899’da Gustave Seon tarafından Fransızca’ya çevrildi.
Ev ziyaretleri yapan Avrupalı kadın gezginlerin Osmanlı kadını hakkındaki yanlış izlenimlerini değiştirmek için kaleme aldığı Nisvan-ı İslam 1894’te Rus şarkiyatçısı Olga de Lebedef ve Nazime Roukie tarafından Fransızca’ya ve Beyrut’ta tefrika edilmek üzere Arapça’ya çevrildi.
1893 Chicago Kitap Fuarı için hazırlanan The Woman’s Library of The World’s Fair kataloğunda Fatma Aliye’nin biyografisi ve kitapları yer almaktadır.
Filozofların biyografilerinden oluşan Teracim-i Ahval-i Felasife adlı yapıtı ve felsefi bir deneme Tedkik-i Ecsam Türkiye’de bir kadın kaleminden çıkan ilk felsefe yapıtlarıdır.
Kosova Zaferi ve Ankara Hezimeti ile yarım kalan Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı bir kadın yazara ait ilk tarih yapıtlarıdır.
İslam’ın ilk zamanlarında yaşamış kadınların biyografilerini yazdığı Nâmdârân-ı Zenân-ı İslâmiyân çalışmasıysa bugün yeni yeni oluşmaya başlayan feminist tarih bilincinin erken örneği olarak bilinir.
Kadınlara ait en uzun süreli yayın olan Hanımlara Mahsus Gazete’nin ilk günden itibaren etkin yazarı olan Fatma Aliye, makalelerinde İslam’ı ataerkil yorumlarından sıyırarak yorumlamayı önerdi ve çokeşliliği, evlilik ve örtünmeyi bu yaklaşımla ele alır.
Döneminde büyük bir cesaret ve direniş sergileyerek kalemi elinden bırakmamış ve kendinden sonra gelen kadın edebiyatçıları da yazılarıyla desteklemiştir.
Siyasetcafe.com