HRİSTİYAN TÜRKLER-GAGAUZ TÜRKLERİ (DÜNYA TÜRKLERİ-4)
Türk milletinin dünyaya dağılmış kollarından biri de Gagauz Türkleridir. Gagauz Türklerinin kökeni çok tartışılmıştır. En yaygın görüş, Oğuz boyundan olduğudur.
Gagauz ismi, “Gag Oğuz, Gag Uz, Kara Uz, Gök Oğuz, Kalauz” gibi boy isimleri, Selçuklu hükümdarı Keykavus’un isminden getirilmektedir.
Keykavus, taht kavgasını kaybedince emrindekilerle birlikte, Alanya üzerinden Bizans İmparatorluğu’na sığınmış. Bugün, Rusya, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya ve Moldava sınırları içinde kalan farklı bölgelere yerleşmişlerdir.
Gagauzların Peçenek, Uz ve Kumanlarla Anadolu Selçuklu Türklerinin sentezi olan bir Türk topluluğu kabul edilmektedir.
Gagauzlar, Hristiyan olmalarına rağmen inançlarında ve sosyal hayatlarında eski Türk kültürünün ve İslâmiyetin bazı özelliklerini bütün canlılığı ile yaşamaktadırlar.
İslâmiyette bulunan zekât ve fitreye benzer bir yardımlaşma sistemi, kurban kesme ve İslâmi terimlerin çoğu Gagauzlar arasında yaşamaktadır. Hatta, Gagauz Türklerinin çok büyük bölümü domuz eti yememekte, domuza duydukları nefreti anlatan “domuz düğünü” isimli bir oyun bile oluşturmuşlardır.
Bozkurtu kutsal bilmekte ve onu yüceltmek için “canavar yortusu” yapmaktadırlar. Türk kültüründe bozkurtun önemini hatırlarsak, Gagauzların büyük Türk milletinin bir parçası olduğunu daha iyi anlarız.
Gagauz Türkçesi, Oğuz grubu şivelerindendir. Devrik cümle kuruluşu hariç, Türkiye Türkçesine çok yakındır. Gagauz Türkçesi, merkez ve güney ağzı olmak üzere iki ağza dayanmaktadır.
Bugün dünyanın farklı bölgelerinde, toplam 300.000 ile 350.000 arası Gagauz Türkünün yaşadığı sanılmaktadır. Bu nüfusun en yoğun olduğu Moldava’da 21 Ağustos 1990’da Gagauz Cumhuriyeti kurulmuştur. Fakat, bir süre sonra bağımsızlıkları, Rus askerlerinin müdahalesiyle engellenmiştir.
Gagauzlar, 1994 yılında, özel bir statü ile özerkliliklerini resmî olarak kazanmışlardır. Günümüzde de özerk olarak yaşamaktadırlar. Türkiye ise başta TİKA olmak üzere farklı kurumlarla yardımlarını sürdürmekte ve sıkı ilişkilerini korumaktadır.
Gagauzlar, yaşadıkları memleketlerde baskı görmemek için kendi kimliklerini gizlemek zorunda kalmışlar,zaman zaman da asimile olmuşlardır.
Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda, Yunanistan’la yapılan mübadelede mağdur olmuşlardır. Çünkü, Müslüman olmadıkları için yapılan anlaşmada azınlık haklarından yararlanamamışlardır. Yok olarak kabul edilmişlerdir.
Gagauz Türkleri, aziz Türk milletinin gönlünde ise varlıklarını ve değerlerini her zaman korumuşlardır. Yeter ki yeni yetişen Türk nesline, Gagauz Türklerinin var olduklarını öğretelim, büyük Türk milletinin farklı bir kolunun, kültürünün Gagauz Türkleriyle yaşadığını unutturmayalım.