Aralık ayında Çin’in Hubei eyaletinin Wuhan kentinde ortaya çıkan ve tüm dünyayı kasıp kavuran, bugün itibariyle dünya genelinde 4 milyon enfekte hasta sayısına ulaşan yeni tip korona virüs (Covid-19) salgını sonrası bazı ülkeler ve Türkiye de yavaş yavaş normalleşme adımları atmaya başladı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca geçtiğimiz Cuma günü yaptığı açıklamada yepyeni bir döneme girdiğimizi ve bu dönemin isminin “ Kontrollü sosyal yaşam” olduğunu açıklamıştı. 11 Mayıs Pazartesi günü itibariyle de yeni döneme resmen başladık. Fakat salgın tehlikesi henüz geçmiş değil…!
Bilim Kurulu üyesi Dr. Ateş Kara yaptığı açıklamada yaklaşık olarak 40 bine yakın “hayalet taşıyıcı” olabilir diye bir açıklama yaptı bu hafta başında.
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan ise, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda bu rakamın 400 binleri de bulabileceğini söyledi: "Ülkemizde virüsü bulaştırabilecek, ancak kendisinde virüs bulunduğunun farkında olmayan 400 bin civarında insan aramızda dolaşıyor. Bir araya toplanmaların arttığı bu günlerde en azından virüsü bulandırma riski yüksek olan sağlık personeli, garson, kasiyer, berber, otobüs şöförü, otel çalışanı, satış elemanı gibi meslek sahiplerine, belirti olmasa bile test yapılması ve bulunanlara izolasyon yararlı olur."
Peki Hayalet taşıyıcı (Asemptomatik hasta) nedir?
Virüsün bilinen ilk semptomları yüksek ateş, öksürük, boğaz ağrısı, tat-koku alma kaybı ile nefes alma güçlüğüydü. Sonradan bu belirtilere üşüme, üşümeyle birlikte tekrar eden titreme, kas ağrısı ve baş ağrısı da eklendi. Bilim insanlarının ‘asemptomatik’ dediği, halk arasında ‘hayalet taşıyıcı’ denilen kişiler hastalığın hiçbir aşamasında bu belirtileri göstermiyor. Test yapılmadığı sürece hiçbir şekilde sağlık sisteminin sizden haberdar olma şansı da yok. Bu da virüsü ‘bilmeden’ yayıyorsunuz demek.
Şişli Florance Nightingale Hastanesi’nden iç hastalıkları uzmanı Dr. Alihan Oral ise dünya genelinde yapılan araştırmalara dayanarak hayalet taşıyıcı oranının yüzde 30 civarı olduğuna dikkat çekerek “Belki de o taşıyıcılardan biri benim. Biri sizsiniz. Test yapılmadan kimin gizli taşıyıcı olduğunun bilinmesi mümkün değil” diyor ve şöyle devam ediyor: “Hiçbir ülke tam tarama yapamaz. Zaten bilimsel olarak böyle bir şeye de gerek yok. Burada önemli olan toplumun bilinçli hareket etmesi.” dedi.
Hayalet taşıyıcı olduğunuzu nasıl anlarsınız?
Sessiz taşıyıcılık, belirti göstermemek demek, o yüzden bu durum muayene ile ya da kendinizi gözlemlemeniz ile anlaşılamaz. Hasta olduğu bilinen birisi ile temasınız oldu ise, kalabalık ortamlarda çalışıyor veya korunmasız bir şekilde bu ortamlarda bulundu veya bir sağlık çalışanı iseniz, sessiz COVID-19 taşıyıcısı olabilirsiniz. Korunmak için yapabileceğiniz şeyler, olabildiğince evden çıkmamak, sosyal mesafe kurallarına uymak, maske takmak ve elleri sık yıkamaktır. Gelecekte güvenliği ve etkinliği doğrulanmış antikor testleri yaygınlaşırsa, kimin bu hastalığı geçirip geçirmediği daha kolay anlaşılabilir.
2. DALGA YAŞANABİLİR
28 Mayıs sonrasında kurallarda bir miktar gevşeme yaşanabileceğini de belirten Oral, “Hastalığı taşıyanların yüzde 60’ı bağışıklık kazanana, aşı bulunana kadar eskiye dönüş olmayacak. Bilmeden virüs yayan ‘hayalet’ taşıyıcıların aramızda olduğu unutmayacağız. Kurallara uymaya devam. Her şeyi boş verir, eski günlerdeki gibi davranırsak 2. dalga kaçınılmaz olur.”
Birisi öksürmüyor ve hapşırmıyorsa, koronavirüsü nasıl yayabilir?
Herkes, bir koronavirüs hastasının öksürük ya da hapşırığından püsküren su damlacıklarına karşı tetikte. Halk sağlığı yetkililerinin, herkesin maske takmasını önermesinin en büyük sebeplerinden biri de bu.
Fakat virüs, virüs içeren ufak damlacıkların taşınabildiği; normal nefes verme yoluyla da yayılıyor. Sıradan bir nefes, virüsü 1-2 metreye kadar yayabilir.
Yayılma, virüsün toplanıp aktarıldığı yerlerden de kaynaklanabilir; yani kapı kolu veya market arabasının tutacağı gibi, koronavirüsün bulaştığı kişinin dokunmasıyla kirlenmiş yüzeylerden…
Belirti göstermeyen bir insan ne kadar bulaştırıcı olabilir? Bu konuda neler biliniyor?
Ne olursa olsun; eğer COVID-19 birine maruz kaldıysanız, 14 günlük bütün kuluçka dönemi boyunca kendinizi izole etmelisiniz. İyi hissediyorsanız bile, halen koronavirüsü diğerlerine yayma tehlikesi barındırıyorsunuz.
En son çalışmalarda, COVID-19’un ateş ve öksürük özelliğine kadar günler (hatta bir haftadan fazla) sürebilen “belirti öncesi” dönem esnasında, solunumsal salgılarda yüksek seviyede virüs bulunduğu gösterildi.
Virüsün belirti göstermeyen insanlar tarafından bulaştırılabilmesi, salgının en büyük sebeplerinden biri.
Siyasetcafe.com