ABD General Süleymani’yi öldürdü. İran “intikam” alacağını ilan etti. Bizde askerliğini dayı torpiliyle gazinoda ya da parayla yapmış ne kadar “kahraman” varsa hepsi ABD’ye savaş ilan etti. Hayatında emperyalizmin bir kuşuna taş atıp ürkütmemiş kişiler için savaş çok heyecanlı olmalı. Biri de çıkıp demiyor “ne intikamı”? Devlet intikam alır mı?
Devlet denilen şey Platon’dan bu yana bir idealdir. O insanın zaaf ve eksiklerinden muaftır. Daima mükemmeli temsil eder. Yani devlet denilen şey aşık olmaz, nefret etmez ve kin gütmez. O bu dünyanın mükemmel biçimde işlemesi için kurulan bir mekanizmadır.
Görünen o ki İran yüksek otoriteleri General Süleymani’nin katlinden bizim çaylaklar kadar heyecanlanmamış. Önce sert bir tonda konuşarak güçlü olduklarını gösterdiler. Sonra Şii geleneklerine uygun kalabalık bir cenaze düzenleyip duygusal cepheyi tazelediler. Zaten kültürel kodlarını yeniden üretebilmek adına bunları sık sık yapıyorlar. Hatta cenazede onlarca kişinin hayatını kaybetmesi bile bu ritüelin bir parçasıydı(Ayetullah Humeyni’nin cenaze törenini hatırlayın). En sonunda Irak’taki iki ABD üssüne birkaç füze attılar. Tahrip güçleri bir metrelik çukurdan fazlası olmayan füzelerdi bunlar. İntikam diye bir dertleri olmadığını gösterdiler.
İran devletini yönetenler birçok açıdan rasyonel kişiler. Dini toplumu yönetmek için bir felsefe olarak görüyorlar. Şii(din) ve Pers(milliyetçilik) kültürü İran’ın ulusal kimliğinin iki ana taşıyanı. Bir yanıyla kökleri binlerce yıla dayanan diğer yanıyla 1979’da kurulmuş bir devlet. Kodlarında eski düşmanlıkları taşıyan teolojik bir yanı var. İsrail, Mısır, Türkiye, Şii-Sünni karşıtlığı vs. Diğer yandan köklü bir uygarlık olarak tarihten gelen hakkını almaya çalışan bir ulus. Geçen yüzyılda birkaç kez ayağa kalkmayı başarmış; emperyal boyunduruğu kabul etmeyen, gururlu bir millet.
Fakat İran’dan Vietnam, General Süleymani’den Che Guevara çıkarmak fantezidir. Ne emperyalizm İran’ı işgal etti ne de İranlılar Vietkonglular gibi napalm bombaları altında vatanlarını savunuyorlar. General Süleymani apoletlerini ve makamını milletleri özgürleştirme uğruna terk etmiş bir savaşçı değildi. Bilinen tek başarısı Irak ve Suriye cephesindeki Şii güçlerini başarıyla örgütlediği için DAEŞ’i yenilgiye uğratmaktı. Kimilerine göre bu nedenle ABD’nin planlarını başarısızlığa uğratmıştı. Fakat unutmamak lazım ki DAEŞ Irak’ta geçmişin intikamını alan Şii güçlerin zulmüne karşı ortaya çıkmıştı. Ve bu Şii-Sünni çatışmalarında Irak’ta on yılda iki milyondan fazla insan öldü.
Emperyalizm teorisine girmeden kısaca şunu söyleyeyim: Nasıl ki kendi toprakları dışında askeri harekat düzenleyen, yatırım yapan, sermaye biriktiren her ulus emperyalist değilse, emperyalist bir güçle bir hakimiyet mücadelesine giren her ülke de anti emperyalist değildir. İran örneğinde açıkça görüleceği gibi bir bölgesel egemenlik mücadelesi söz konusudur. ABD müdahale etse de etmese de İran, Pakistan’dan Yemen’e çok geniş bir coğrafyada kendine ittifak kurabileceği Şii iktidarları yaratmaya çalışacaktır. Kuşkusuz bu çabanın karşıtları da ortaya çıkar ve çıkacaktır.
Ne ABD İran’ı işgal ve sömürge yapma ne de İran küresel bir anti emperyalist savaş çıkarma derdinde. Böyle bir savaş İran’ın işine gelmez. Çünkü o koşullarda Çin’le ve Avrupa’yla ilişki sürdüremez. İranlılar zeki ve pragmatist bir millettir. Hayali hedefi olan bir tek İranlı göremezsiniz. Açıkçası bizdeki saflardan o coğrafyada pek bulunmaz.
Dizilerdeki peş para etmez kahramanların gururlarına inananlar gibi siyasette de bazıları ömür boyu aşağılık kompleksi altında sığınacak gölge arar. Ömrünün çoğunu korkularla geçirmiş bu gibi kişiler yeterince yaşlanınca kendilerini emekli bir komutan zannetmeye başlar. Bir kahraman edasıyla atar, tutar; herkese verir, veriştirir. Oysa farkında değildir; çoktan onurunu yitirmiş bir zavallıdır. Bu yüzden başkasının savaşını kendi savaşı zanneder.
Başkasının onuruna hayran olan kendi onurunu yitirir.