Afrika sokaklarında yaşatılan Türk isimleri

Mısır'a bine yakın Türkçe kelime ve yüzlerce tarihi eser bırakan Türkler, ülkedeki bazı caddelere de Osmanlı padişahlarının isimlerini hediye etmiş.Bu caddelerden bazıları Mısır’da herkes tarafından, bazıları da sadece entelektüel kesimler tarafından biliniyor.

YAVUZ SULTAN SELİM CADDESİ

Mısır'da Osmanlı padişahlarının veya hanedandan üyelerin isimleriyle anılan caddelerin başında Mısır fatihi Yavuz Sultan Selim Caddesi geliyor. Cadde Kahire’nin Zeytun semtinde yer alıyor. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ile Mısır arasında 2013 yılında imzalanan Münhasır Ekonomik Bölgelerin (MEB) belirlenmesine ilişkin anlaşmayı Türkiye’nin tanımadığını geçen ay açıklamasının ardından Yavuz Sultan Selim Caddesi yeniden gündeme geldi.

Kahire Valisi Atıf Abdulhamid, Kahire’nin Zeytun semtindeki Birinci Selim (Yavuz Sultan Selim) Caddesi’nin adının değiştirilmesini kararlaştırdığını duyurdu. Söz konusu karar, Helvan Üniversitesi Modern Tarih Profesörü Muhammed Sabri ed-Dalli’nin hazırladığı rapora binaen alındı.Raporda, Yavuz Sultan Selim hakkında tarihi gerçeklerden uzak, yakışıksız ifadeler kullanılarak, caddenin adının değiştirilmesi gerektiği belirtildi ancak, şu ana kadar herhangi bir değişiklik yapılmadı.

ABDÜLAZİZ CADDESİ

Başkent Kahire’nin “Vıst el-Beled” olarak da ifade edilen Atabe'deki en ünlü ticaret bölgelerinden birisi Abdulaziz Caddesi. Cadde adını, 25 Haziran 1861-30 Mayıs 1876 tarihleri arasında Osmanlıyı 15 yıl yöneten Osmanlının 32’nci padişahı Sultan Abdülaziz’den aldı. Sultan Abdülaziz, 1863 yılında Mısır’ı ziyaret ederek, ülkede 10 gün kalmıştı. Sultanın adının caddeye bu ziyaretin ardından verildiği biliniyor.

TOSUN PAŞA CADDESİ

Türkiye’de Kartal Tibet’in yönetmenliğini yaptığı ve ünlü oyuncu Kemal Sunal'ın “Tosun Paşa” karakterini canlandırdığı filmin esin kaynağı Mehmet Ali Paşa’nın büyük oğlu Ahmed Tosun Paşa olarak biliniyor. Kahire’nin Şobra semtindeki bir caddeye, Ahmed Tosun Paşa’nın (1794-1816) adı verilmiştir. 22 yaşında vefat etmesine rağmen Suudi Arabistan’daki Vahhabi hareketini bastıran komutan olarak bilinir. 1813'de Hicaz’ı Vahhabilerden temizlemesi İstanbul’da sevinçle karşılanmıştı. Mehmet Ali Paşa'nın diğer oğlu İbrahim Paşa'nın Kahire'deki Opera Meydanı'nda heykeli bulunuyor.

LAZOĞLİ CADDESİ

Kahire’de İçişleri Bakanlığının bulunduğu Tahrir Meydanı’nın hemen yakınındaki cadde ve meydanın ismi Lazoğli Paşa’dan geliyor. Lazoğli Paşa, modern Mısır’ın kurucusu olarak bilinen 1805-1848 yılları arasında ülkeyi yöneten Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminin Savunma Bakanlığı (1808-1823) görevini yaptı. 1811 yılında Mehmet Ali Paşa zamanında Salahaddin Eyyubi Kalesi’nde gerçekleştirilen ve 500’den fazla muhalifin öldürüldüğü "Kale katliamı"nı Lazoğli Paşa’nın organize ettiği biliniyor. Mısır İçişleri Bakanlığının Lazoğli Caddesi’nde bulunması ve siyasi sanıkların bir zamanlar bu binada tutulması nedeniyle, Lazoğli isminin Mısır sokağında olumsuz bir imajı var.

NASUH PAŞA CADDESİ

Başkent Kahire’nin batısında bulunan Giza’da bir caddeye Nasuh Paşa’nın adı verilmiştir. Nasuh Paşa Mart 1611'de Mısır valiliğine tayin edilmiş fakat doğuda seferde bulunan ve yaşı ilerlediği için hasta olan Kuyucu Murat Paşa'nın yerine Sadaret Kaymakamlığı yapmak üzere İstanbul'a çağrılmıştır. Nasuh Paşa, “Nasuh Paşa Antlaşması” adı verilen bir antlaşmayla İran'la barış sağlayan isim olarak tarih sayfalarına kaydedildi.

İKİNCİ ABDÜLHAMİD CADDESİ

Mısır’ın İskenderiye kentinde de Türk izlerini görmek mümkün. Sultan İkinci Abdülhamid'in ismi de İskenderiye'de bir caddede yaşatılıyor. II. Abdülhamid, Mısır'da, "Osmanlı Devleti'ni en zor dönemlerinde kıvrak zekası ve dehası ile yöneten adil bir sultan” olarak biliniyor. Özellikle de Yahudilerin Filistin’den toprak talebini reddetmesi, Arap dünyasında ona olan sevgiyi daha da artırıyor.

HURŞİT PAŞA CADDESİ

Adı İskenderiye’de bir caddeye verilen Hurşit Paşa, Osmanlı Devleti'nin Mısır’da Mehmet Ali Paşa’dan önceki valisidir. Bir yıl Mısır valiliği yapan (1804-1805) Hurşit Paşa yönetimine karşı Mısır’da, Ömer Mekrem liderliğinde eylemler yapılmıştır. Mısır’da en kısa süre valilik görevi yapan paşalardan biridir.

MISIR SOKAĞI TÜRKİYE'DEN HALA ETKİLENİYOR

2002 Dünya Kupası’nda Türkiye’nin başarısı, futbolu çok seven Mısırlıları oldukça memnun etmişti.

O tarihten bu yana, Mısır halk dilinde çok yaygın kullanılan “yavaş yavaş” ifadesinin sonuna “Hasan Şaş” ismi de eklendi. Mısırlılar yolda gördükleri Türk turistlere hala, "Yavaş yavaş Hasan Şaş" şeklinde sesleniyor.