Mitokondri nakli ne demektir? Mitokondri nakli ile tüp bebek tedavisi nasıl olur?

Son günlerde Seren Serengil – Yaşar İpek davası ile gündem olan mitokondri kelimesi aslında tüp bebek yapmak isteyenler için pek de yeni bir kelime değil. Magazin gündemine düşse de aslında mitokondri nakli pek çok tüp bebek yapma isteklisi insana umut oldu ve birçok insan internete aramaya başladı kelimeyi.

Mitokondri nakli nedir? Mitokondri nakli tüp bebek tedavisi nedir? gibi soruların yanıtları oldukça merak edilmekte.

Çocuk sahibi olmak isteyen aileler tıpta yaşanan gelişmeler sayesinde son yıllarda başarılı yöntemlerle bebek sahibi olabiliyorlar. Bu anlamda yaşı ileri olan kadınlarda oosit kalitesini iyileştirmek için yeni yöntemler geliştirildi.

Önce mitokondri nedir bir bakalım.

MİTOKONDRİ NEDİR?

Mitokondri, hücre organellerinden biridir. Yunanca mitos ve khondrion sözcüklerinden türetilmiştir. Boyları 0,2-5 mikron arasında değişir. Şekilleri ise ovalden çubuğa kadar değişkenlik göstermektedir. Bazı hücreler tek bir büyük mitokondri içerebilse de mitokondriler hücrelerde çoğunlukla fazla sayılardadır. Mitokondriler kalıtımsal olarak yavruya annesinden geçer, babadan gelen spermlerin bu konuda yavruya katkısı yoktur.

MİTOKONDRİ NAKLİ NEDİR?

Mitokondri nakli önce kök hücrede mitokondri izole etmeyi başaran bir işlemdir. Yani vücuttaki yaşlanmayan hücreler alınarak kadının yumurtalarına naklediliyor. Mitokondri nakli için öncelikle kapalı ameliyat yöntemi ile 5 milimetrelik doku alınıyor ve ardından özel bir işlemle bu dokudan öncü hücreler ayrıştırılıyor. Önce hücrelerin en önemli özelliği ise DNA hasarını onarabiliyor olmaları.

MİTOKONDRİ NAKLİ NASIL YAPILIR?

Mitokondri nakli konusunda bilgi veren Prof. Dr. Kutluk Oktay, “Elde edilen mitokontriler, baba adayından alınan spermle birlikte yaşlanan, dolasıyla kalitesi bozulan yumurtanın içine enjekte edilerek yerleştiriliyor. Böylece yumurtanın kendi kendini yenilemesi, yaşlanmanın geriye çevrilmesi sağlanıyor. Gençleşen yumurtalardan gelişen embriyolar daha kaliteli oluyor. Gebelik şansı hayli yükseliyor. Bu işleme ‘augment’ yani destekleme diyoruz” ifadelerini kullandı. Şu an için bu yöntemin menopoza giren kadınlarda bir umut olmadığını belirten Oktay, uzun vadede bu yöntemin faydalı olabileceğini düşündüğünü söyledi. Bir sonraki adımda önce hücrelerinin laboratuvar ortamında çoğaltıldığını belirten Oktay, daha sonra da bu hücrelerin yeniden yumurtalığın içine verildiğini ve yeni yumurtalar elde edildiğini ifade etti.

MİTOKONDRİ NAKLİ TÜP BEBEK TEDAVİSİ NEDİR?

Yumurtaların kalitesinin azalması, yumurta olgunlaşması sırasında ağırlıklı olarak mayoz hataları ile ilişkili yaşlanma ile birlikte de artan kromozom anöploidi oranından kaynaklanmaktadır. Ancak yeni uygulanmaya konan yumurta gelişiminde mitokondrinin rolü ile de; oosit, yani yumurta olgunlaşma süreci, oksidatif fosforilasyon (OXPHOS) yoluyla mitokondri tarafından sağlanan enerji gerektiren nükleer, sitoplazmik ve epigenetik değişikliklerin bir kombinasyonu uygulanarak yumurta kalitesi iyileştirilebilmektedir.

YAŞ SINIRLAMASI YOK

Mitokondrilerin kendi genetik yapıları olduğunu ifade eden ve konunun bir başka uzmanı olan Prof. Dr. Gazi Yıldırım, “Üstelik bu genetik yapı sadece ve sadece anneden geçiyor. En büyük problem yaşlanmayla birlikte döl hücrelerinde mitokondri azalması. Özellikle ileri yaşlardaki kadınlarda ya da tüp bebek denemesini genç yaşta yapan ve yumurtası bir türlü döllenemeyen kadınlarda mitokondri nakli yapılabilir. Bu transferlerde kişinin kendi hücrelerinden veya daha genç birinin hücrelerinden mitokondri alınabiliyor. Bir noktada gen transferi gibi oluyor, çünkü anne tarafından içerdiği DNA’yı taşıyor. Özellikle yumurtalık yaşlanması olan gençlerde, ileri yaşlardaki çocuk isteyen yumurtası olup bölünme potansiyeli olmayan kadınlarda uygulanabilen bir yöntem. Herhangi bir yaş sınırlaması yok. Kişinin yumurtasının olduğu her yaşta uygulanabilir” şeklinde konuya açıklık getirdi.

ÇOCUĞUN GENETİK YAPISI BOZULUYOR MU ?

Mitokondri naklinin yumurta veya sperm naklinden çok farklı olduğuna dikkat çeken Prof. Gazi Dr. Yıldırım, “Bir başkasının genetik yapısıyla çocuk oluşturmuyoruz. Zaten çocuk genetik olarak yüzde 99 oranda anneye ait. Burada mitokondri nakli ile gelen DNA’ya ait parçalar yüzde 1’den daha az. Bu aslında itiraz et edilebilecek veya ‘Bu işlemi yaptırdık, çocuk artık bize ait değil’ denilecek bir durum değil. Bu noktada mitokondri nakli, sperm veya yumurta bağışı gibi değil. Genç birinin mitokondrileri alındığında sadece o bebeğin hücrelerine bir başkasının genleri de bulaşmış oluyor. Çünkü mitokondri çok spesifik ve ünik olan bir şey. Kişi mitokondriyi dışarıdan almış olsa bile kendi yumurtasıyla gebe kalıyor, kendi yumurtasıyla dölleniyor. O çocuk yine aynı çifte ait bir çocuk. Sonucunda yine de ufak da olsa bir gen transferi olduğu için tabi ki çiftlerin birlikte karar vermesi gereken bir durum” uyarısında bulundu.

Siyasetcafe.com