Hangi sebeplerle hangi tarihi eserlerimiz yurt dışında..!

Çingene Kızı Sergisi, Zeugma Mozaik Müzesi'nde Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un da katıldığı törenle ziyarete açıldı ve açıldığı günden itibaren ziyaretçi akınına uğradı.

'Çingene Kızı' adlı tarihi esere ait 12 parça ABD'den Gaziantep'e getirilmesi ile beraber yurt dışına çeşitli yollarla kaçırılan tarihi eserler tekrar gündeme geldi..

1800'lü yıllarda özellikle İngiliz ve Alman arkeologlar, yaptıkları kazılarda Anadolu'daki birçok medeniyete ait olan tarihi eserleri ya dönemin padişahlarının izniyle veya kaçırarak kendi ülkelerine götürdü. Türkiye'nin tarihi eserlerin ülkemize iadesiyle ilgili yaptığı girişimler sonucu bazıları getirilirken birçoğu hâlâ çeşitli ülkelerin müzesinde sergileniyor.

Bakan Ersoy çok yakında diğer tarihi eserlerin de ait oldukları yerlere getirileceği müjdesini verdi. Türkiye'ye iade edilmesi beklenen tarihi eserler şunlar;

Zeus Sunağı ve Zeus Altarı:

20 metre genişlikte merdivenler ve bu merdivenlerin üzerinde bulunan dinsel bir yapı olan Zeus Sunağı, ​Pergamonluların Galatlara karşı kazandıkları büyük zaferin anısına, tanrılar tanrısı Zeus adına yapılmış Helenistik Dönem’in en görkemli yapıtlarındandır. 2. Eumenes zamanında (MÖ 197-159) inşa edilen Zeus Sunağı, dönemin heykelcilik sanatının en görkemli örneklerini sergilemektedir. Sunak hakkında ilk bilgi verenlerden biri Romalı yazar Lucius Ampeliua’tur. “Dünya Harikaları” adlı yapıtında: “Bergama’da mermerden kırk ayak yüksekliğinde, görkemli kabartmalarla süslü büyük bir sunak vardır. Tanrılarla Gigantların savaşını göstermektedir.” demektedir.

Helenistik Dönemi'nin en görkemli eserlerindendir. Zeus Sunağı, 1800’lü yılların sonunda Alman Yol Mühendisi Carl Humman tarafından Almanya’ya götürülmüş olup bugün bütün görkemiyle Berlin’deki “Pergamon Museum”da konuklarını ağırlamaktadır.

Bergama kralı II. Eumenos (MÖ 197-159) döneminde prestij ve tapınma amaçlı mermerden inşa edilen bu muhteşem sunak, sanat değeri emsalsiz heykel duvar kaplamalarıyla antik çağdan kalan anıtsal mimari yapılar arasında çok önemli bir yere sahiptir. Bu sunak aslında bir zafer anıtıdır. Bergama krallarının Galatlara karşı M.Ö 165-156 yılları arasında kazandıkları zaferleri ölümsüzleştirmek için yapılmış ve Baş tanrı Zeus ile onun savaş ve akıl tanrıçası kızı Athena'ya adanmıştır.

Milet Güney Agora Kuzey Kapısı:

Söke'nin Balat Köyü'nde bulunan ve Milet Antik Kenti'nin simgelerinden olan M.S. 2'nci yüzyıla ait Milet Güney Agora Kuzey Kapısı için kazılara ilk defa Berlin Müzesi Müdürlerinden Schoene tarafından başlanan ve bunu 1896 yılında T. Wiegand’ın yaptığı kazının izlediği Miletos antik kentinde yapılan kazılarda ele geçen bazı eserler, Sultan II. Abdülhamid’in emriyle Almanlara hediye edilmiştir. Bu nadide ve gösterişli kapı, günümüzde Berlin'de Pergamon Müzesi'nde sergilenmektedir.

Nereidler ANITI (Ksanthos):

British müzesi Ksanthos Kentinde M.Ö.400 yıllarında yapılmış olan bu esere sütunları arasındaki 12 adet Nereid heykelinden dolayı Nereidler Anıtı denmektedir.

M.Ö. 400 yıllarına tarihlenen yapıda, yüksek ve içi dolu bir podyum üzerinde 4 x 6 sütunlu tapınak planı uygulanmıştır. İon düzenindeki sütunlar kabartmalı arşitrav frizini taşırlar. Burada savaş, av, armağan verme gibi çeşitli konular işlenmiştir. Diğer bir kabartmalı friz cella duvarının üzerinde yer alır. Podyumda da üst üste iki friz daha vardır. Küçük frizde duvarları korunmuş bir kente yapılan saldırı ve kentin alınması, olayların bir biri ardına dizilmesiyle anlatılmıştır. Küçük frizin altındaki büyük frizde ise her bir levhada başlı başına kapalı bir kompozisyon oluşturan savaş sahneleri sıralanır. Alınlıkların birinde ortada iki figür yer alır.

Diğerlerinde belirli savaşçı tiplerinin arasında bağ kurulmaksızın yan yana dizildiği ve yanlara doğru küçülen figürlerden bir kompozisyon bulunur. Anıtın çevresinde sütunlar arasında durduğu sanılan 12 heykele rastlanmıştır. Bunların çoğu rüzgarda uçuşan giysili kadınlar olup ayakları altında balıklar ve deniz hayvanları görüldüğünden Nereidler olarak tanımlanmış ve anıta Nereidler Anıtı adı verilmiştir. Anıt, Charles Fellows tarafından 1840'da çalınarak, British Museum'a kaçırılmıştır.

Halikarnas Mozolesi:

Dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul edilen Halikarnas Mozolesi, Kral Mausollos'un karısı ve kızı tarafından devasal bir mezarlık olarak yaptırılmıştır. Mimari açıdan hem Yunan mimarisi hem de Mısır mimarisi (piramit olmasından dolayı ) birleştirilip iki medeniyetin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır.
İngilizler tarafından yurt dışına kaçırılan Halikarnas Mozolesi'ndeki frizler British Museum'da yer almaktadır.

Agamemnon'un Maskesi:

M.Ö. 1200'lü yıllarda yapılan Troya Savaşı'nda kullanılan Agamemnon'a ait maske, kullanıldığı tarihten de 300 yıl öncesine aittir. Bu paha biçilemez değerdeki eser ise ait olduğu topraklarda değil, günümüzde Atina Milli Müzesi'nde sergilenmektedir.

İhtiyar Balıkçı Heykeli:

Aydın'ın Geyre ilçesi yakınlarında yapılan kazılarda bulunan mermer başın 1904'de Fransız arkeolog tarafından gizlice yurt dışına kaçırılan ve Berlin Müzesi'ne satılan gövdeye ait olduğu belirlendi. Bugün her ikisi de, bir bütün olarak Berlin Müzesi'nde sergilenmektedir.

Athena Tapınağı Propylon Girişi:

M.Ö. 197'li yıllara ait olan tapınağın Propylon girişi, Berlin'de Pergamon Müzesi'nde sergilenmektedir.

Harpiler Anıtı:

Antalya – Fethiye arasındaki yolda bulunan Ksantos Antik Şehri'nde keşfedilen anıt mezar, ismini üzerinde yarı insan – yarı kuş kabartma desenlerinden alır. Kalıntılar şu anda British Museum'da sergilenmekte olup, mevcut yerinde çıplak bir kule yer almaktadır.

Dionysos Mozaiği:

Hermes'in Dionysos'u kucağında taşıdığı anı gösteren bu mozaik yapı da Antakya'da ortaya çıkarılmıştır ve M.S. 4'üncü yüzyıla tarihlenmektedir. Şu anda ise Amerika Worcester Müzesi'nde sergilenmektedir.

Payava Lahdi:

Adını Likyalı bir yönetici olan Payava'dan alan ve M.Ö 4'üncü yüzyılın ikinci çeyreği başlarına ait bu lahit, Satrap Ayaklanması sırasında Pers egemenlerinin tarafında yer almış olan Ksanthoslu komutan Payava'ya aittir. Lahit yüksek bir kaide üzerinde duran Likya lahitlerinin en önemlilerinden biridir.

Üzerinde çeşitli ve önemli kabartmaların yer aldığı lahit, Sir Charles Fellows tarafından 1842'de Sultan Abdülmecid'in izniyle British Museum'a götürülmüştür.

Knidos Aslanı:

Royal Engineer'in maddi desteğiyle, British Museum adına 1858-1859 yıllarında Knidos'taki kazılarda bulundu. Uzunluğu 3.01 metre, yüksekliği 1.80 metre ve genişliği 1.17 metre olan Knidos Aslanı, Yunan aslan heykeli tipolojisi üzerine yapılan araştırmalara göre Geç Klasik ve Hellenistik Dönem'e ait bazı aslanlar ile özdeşleşmektedir. Knidos Aslanı, British Museum'un girişinde sergilenmektedir.

Hitit Kabartmaları:

Zincirli Höyük'te bulunan M.Ö 8'inci yüzyıla ait Hitit kabartmaları, Carl Humann tarafından kaya yüzeylerinden sökülerek götürüldüğü Berlin'deki Pergamon Müzesi'nde sergileniyor.

Myrina Heykelcikleri:

Myrina Aiolis Bölgesi'nin en güzel kentlerinden biridir ve İzmir'in Aliağa ilçesinin hemen kuzeyinde, deniz kıyısında bulunur.

Myrina'nın en önemli özelliği, dünyada pişmiş toprak heykelcikleri ile ünlü 3 antik kentinden biri olmasıdır. Avrupa'nın birçok özel ve resmi koleksiyonlarında kaçak kazılarla ortaya çıkartılmış Myrina terracottaları (pişmiş toprak heykelcikleri) bulunur. En büyük koleksiyon ise Paris'te Louvre Müzesi'nde yer almaktadır.

Troya (Truva) Hazineleri:

M.Ö. 1200 lerde yapılan Troya savaşında Akhalar’ın başkumandanı olan Agamemnon Maskı gerçekte kendisinden 300 yıl önce yaşamış bir prense aittir. Mykene'de yapılan kazı çalışmaları esnasında gün ışığına çıkan eser günümüzde Atina Milli Müzesinde bulunmaktadır. Troya hazinelerinin tamamına yakın bir kısmı ise Rusya'dadır.

Beyhekim Camii’nin çini mozaikli mihrabı:

Konya’nın, her köşesinde ayrı bir güzellik taşıyan tarihi eserleri arasında olan Beyhekim Camii, Alaeddin Tepesi’nin batı tarafında ve kendi adını verdiği mahallededir.

Camii'nin çini mozaikli mihrabı, 1907'de Almanya'nın Konya Konsolosu Dr. J. H. Loytvedin tarafından onarım bahanesiyle numaralandırılarak yurt dışına kaçırılmıştı. Eser, hala Berlin'deki Pergamonmuseum (Bergama Müzesi)'da İslam Eserleri bölümünde sergileniyor ve Türkiye'ye iadesi için 1991'de Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla başlatılan çalışmalar devam ediyor

Hacı İbrahim Veli Türbesi Sandukası:

Hoca Ahmet Yesevi'nin Anadolu'yu aydınlatmak için gönderdiği şeyhlerin torunlarından olan Şeyh Hacı İbrahim Veli'nin türbesi, Konya'nın Akşehir ilçesine bağlı Alanyurt (Maruf) köyünde bulunuyor.

Türbede bulunan ve ceviz ağacının gövdesinden oyma tekniğiyle yapılmış işlemeli sanduka, 1905 yılında çalınarak Almanya'ya götürülmüş olup geri verilmesi için görüşmelerin sürdüğü eser, Berlin'de Doğu Asya ve İslam Sanatları Müzesinde sergileniyor.

siyasetcafe.com