Ciddi tehlike: O ilde uyuz salgını var, Uyuz nedir, Nasıl bulaşır?

Karabük İl Sağlık Müdürlüğü'nden uyuz vakalarında ciddi artış olduğu uyarısı geldi.

İl Sağlık Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, özellikle bazı aile hekimlerine uyuz hastalığı nedeniyle fazla müracaat olduğunun belirlendiği belirtilerek, “Bu aile hekimlerimizin görev yaptığı mahallelerde Müdürlüğümüz halk sağlığı ekipleri tarafından vatandaşlarımıza uyuz hastalığından korunma ve tedavi yolları hakkında bilgilendirme yapılmakta; okullarımızda öğrencilerimize ve öğretmenlerimize detaylı bilgi verilmektedir.

Uyuz hastalığından korunmanın ilk aşaması kişisel hijyene dikkat edilmesi ve başkalarına ait şahsi eşyaların (havlu, terlik vs) kullanılmamasıdır. Uyuz hastalığının en önemli belirtisi; parmak araları, el bileklerinin iç yüzü, koltuk altları, dirsekler ve kasıklarda şiddetli kaşıntıdır. Kişiye hekim tarafından teşhis konulduğunda aynı evde yaşayan herkes tedavi görmelidir. Giysiler, havlular ve çarşaflar en az 60 derecede yıkanıp ütülenmelidir. Yıkanamayacak eşyalar ağzı kapalı poşet içinde 3 gün bekletilmelidir. Zemin ve mobilyalar iyice temizlenmelidir. Bu ve benzeri önlemler alındığında ve hekimlerimizin verdiği ilaçlar kullanma talimatına uygun şekilde kullanıldığında tedavisi son derece kolay olan bu hastalığın yayılmaması için, toplu yaşanılan yerlerde temizlik kurallarına daha fazla dikkat edilmesi gerekmektedir” ifadelerine yer verildi.

UYUZ NEDİR, NASIL BULAŞIR?

Uyuz; Bir deri hastalığıdır. Örümcekgillerden uyuzböceği denilen asalağın, insan derisi altına girmesiyle meydana gelir. İlk defa İbni Sina‘nın bulduğu uyuzböceği, biri erkek, biri dişi olmak üzere, iki cinstir. Dişiler erkeklerden çok büyüktür, gözle görülebilir, hastalığı asıl bunlar yapar, erkekler çiftleşmeden sonra deride yüzeysel bir tünel kazdıktan sonra ölürler.

Dişiler ise, deride tünel kazarken, bir yandan da yumurta yumurtlarlar, 6-8 yumurtadan sonra bir zikzak yapıp deri dışına bir hava deliği açarlar, sonra gene tünel kazmaya başlarlar; böylece deride iki, üç ay kadar yaşarlar.

Yumurtalardan 14 – 15 gün içinde kurtçuklar çıkar, üç hafta içinde cinsel olgunluğa erişirler. Olgun bir uyuzböceğinde bir gövde, dört çift bacak, dikenli bir sırt, başının üzerinde de deriyi kazmak için keskin, sivri bir çıkıntı vardır.

Uyuzböceği daha çok sıcakta harekete geçtiğinden kötülüğünü gece yatakta yapar. İnsandan insana aynı yatakta yatmakla, cinsel temasla, otellerde değiştirilmeyen çarşaflarla da geçer. Hele sıkışık ailelerde, savaş yıllarında uyuz salgın halinde görülür.

Belirtileri. Hastalık, asalak vücuda girdikten iki gün sonra, kaşıntıyla kendini belli eder. Kaşıntının böceğin tükürüğünden, ya da deride tünel açarken sinir uçlarını irkiltmesindendir. Böceğin deride açtığı tünel gözle kolayca görülür. Bir toplu-iğneyle tünel takip edilirse son kısmından dişi uyuzböceğini çıkarmak mümkündür. Böcek çoğunlukla parmak aralarına, bileklerin iç yüzüne, dirseklerin dış yüzüne, koltuk altlarına, kadınlarda meme dışı çevresine süt çocuklarında ayak tabanlarına yerleşir. Uyuzun yerleştiği yerde kaşınmadan ilerigelme kızartı, sıyrık, iltihap, yara görülür. Hastanın genel durumu gayet iyidir; yalnız, gece başlayan kaşınmalardan dolayı uykusuzluktan şikâyetçidir.

Çok Bulaşıcı Bir Uyuz

Norveç uyuzu denilen bir şeklinde hastalık bütün vücuda yayıldığı gibi olağanüstü bulaşıcıdır. Çok zaman saçların içine de girerek hastalık yapar. Âdi uyuz ise hiçbir zaman saçlı deride hastalık yapmaz. Norveç uyuzunda, daha çok, beyazımtırak esmer, ya da sarı kabuklu kitleler görülür. Saçlar, tırnaklar dökülür, kaşıntı yoktur; yalnız hastalar fena koku çıkarırlar. Genel durum gittikçe bozularak hastayı bir hayli zayıf düşürür.

Hastalık belirtilerinin yanında uyuzböceğinin, ya da açtığı kanalların görülmesi teşhisi sağlamlaştırır.

Tedavi: Uyuz görülen yerde hasta olmayanların da kontrol altına alınmaları uygun olur. Uyuza karşı eskiden beri ilâç olarak kükürt kullanılır. Kükürt ya pomat, ya da eriyik (solüsyon) halinde hazırlandıktan sonra hasta yıkanır, keselenir, ilâcı sürer. Buna üç gün devam edilir. İlâç hastalık olmayan yerlere de sürülmelidir. Dördüncü gün hastaya baştan aşağı temiz çamaşır giydirildiği gibi, yatak ve yorgun çarşaflarını da değiştirmeli, elbiseler ise DDT ile dezenfekte edilmelidir. DDT vücut üzerine de sürülebilir; yalnız, alerji yapabileceğini unutmamalıdır. Hastalar yıkanırken arapsabunu kullanırlarsa daha faydalı olur.

Bugün uyuz benzoat de benzijle, arap sabunu ve alkol karışımı solüsyonlarla tedavi edilmektedir. Bu ilâcı kullanmadan önce, hastayı iyice yıkayıp, keseliyerek parazitlerin açtığı tünellerin yırtılıp açılması sağlanmalıdır. Bundan sonra hasta kurulanır ve ilâç oğularak sürülür.

Hayvanlar da uyuz olur. Bu arada insanlarda da uyuz yapan bazı hayvan uyuzböcekleri de vardır. Yalnız, bu cins uyuzun belirtileri azdır, kolayca iyi olur. Kedi, köpek, at, deve gibi hayvanların uyuzböceklerinin yaptığı uyuzun yanında bir de buğday, arpa, çay gibi bitkilerde yaşayan asalakların insanda iki gün içinde iyi olan kaşıntılı uyuzlar yaptığı da olur. Yurdumuzda, özellikle arpa uyuzuna çok rastlanır. Un taşıyan rıhtım işçileri, hastalıktan korunmak için sırtlarına deniz suyunda ıslatılmış çuval alırlar.

Korunma: Uyuzdan korunmanın ilk şartı temizliktir. Başkasının yattığı yataklarda yatmamak, evleri, eşyayı DDT ile dezenfekte etmek, hastalığa tutulanları ayırmak, yanındaki sağlam kimselere de uyuz tedavisini uygulamak faydalıdır.

siyasetcafe.com